Перевод: с латинского на все языки

со всех языков на латинский

Со всех языков на:
Латинский
С латинского на:
Английский

not mention

Толкование Перевод

1 praetereo

praetĕr-ĕo, īvi, and more freq. ĭi, ĭtum, īre ( fut. praeteriet, Vulg. Sap. 1, 8; id. Ecclus. 39, 37; Juvenc. 4, 159), v. n. and a.
I.
Neutr.
A.
To go by or past, to pass by:
si nemo hac praeteriit,
Plaut. Cist. 4, 2, 15:
ut arbitri sint, qui praetereant per vias,
id. Merc. 5, 4, 46:
praeteriens modo,
in passing by, Ter. And. 1, 5, 18:
quasi praeteriens satisfaciam universis,
Cic. Div. in Caecil. 15, 50; cf. id. Brut. 54, 200:
te praetereunte,
Juv. 3, 275.—Of impers. and abstract subjects: nec, quae praeteriit, iterum revocabitur unda nec quae praeteriit hora;
redire potest,
Ov. A. A. 3, 63:
nocte hac, quae praeteriit, proxima,
Plaut. Merc. 2, 1, 3.—So of time:
biennium praeteriit cum ille cubitum nullum processerit,
Cic. Att. 13, 12, 3:
tertius jam praeteriit annus, cum interim, etc.,
Sen. Cons. ad Marc. 1, 7.—
B.
To be lost, disregarded, perish, pass away, pass without attention or fulfilment (late Lat.):
aut unus apex non praeteribit de lege,
Vulg. Matt. 5, 8:
figura hujus mundi,
id. 1 Cor. 7, 31; id. Eccl. 1, 4; 7, 1.—
II.
Act., to go by or past, to pass by, overtake, pass a person or thing.
A.
Lit.:
praeterire pistrinum,
Plaut. Capt. 4, 2, 27:
jam hunc non ausim praeterire,
id. As. 3, 4, 15:
hortos,
Cic. Fin. 5, 1, 3:
jam hos cursu, jam praeterit illos,
Verg. A. 4, 157:
Maura Pudicitiae cum praeterit aram,
Juv. 6, 308.— Pass.:
praeterita est virgo,
Ov. M. 10, 680.—Of inanim. subjects:
ripas Flumina praetereunt,
flow past their banks, Hor. C. 4, 7, 3.—
B.
Trop.
1.
To pass by an evil, to escape a danger:
nescis, quid mali Praeterieris,
Ter. Hec. 3, 4, 4.—
2.
With neutr. adj., or a clause as subject, to escape one, i. e. to escape one's knowledge, be unknown to one:
non me praeterit... me longius prolapsum esse,
Cic. Caecin. 35, 101:
sed te non praeterit, quam sit difficile,
id. Fam. 1, 8, 2: nec dubitamus multa esse, quae et nos praeterierint, Plin. H. N. praef. § 18.—
3.
To pass by or over, i. e.
a.
To pass over, leave out, omit, not mention:
quae nunc ego omnia praetereo ac relinquo,
Cic. Verr. 2, 3, 44, § 106:
ut hoc praeteream, quod, etc.,
id. ib. 2, 3, 77, §
178: omitto jurisdictionem contra leges, caedes relinquo, libidines praetereo,
id. Prov. Cons. 3, 6:
et quod paene praeterii, Bruti tui causā feci omnia,
what I had nearly failed to mention, id. Att. 6, 3, 5:
aliquid silentio,
id. Brut. 22, 88:
praeteream, referamne tuum... Dedecus?
Ov. F. 6, 319:
ut nihil praeteream,
Plin. 2, 98, 101, § 220:
ne quid praetereatur,
id. 16, 10, 20, § 50.—
b.
To pass over, omit, make no use of:
locus, qui praeteritus neglegentiā est,
Ter. Ad. prol. 14.—
c.
To pass over, to omit, leave out, in reading or writing, Mart. 13, 3, 8:
litteras non modo, sed syllabas praeterit,
Suet. Aug. 88.—
d.
To neglect or forget to do a thing, to omit, leave out, in action; with inf.:
verum, quod praeterii dicere, neque illa matrem, etc.,
Plaut. Merc. 2, 3, 68:
quod sciscitari paene praeterivi,
App. M. 3, p. 139, 22.—With acc.:
nullum genus crudelitatis praeterire,
to leave unpractised, Cic. Phil. 3, 2, 4.— Pass.:
tantā vi dixisse ut nulla pars orationis silentio praeteriretur,
left without applause, Cic. Brut. 22, 88.—
e.
In elections. legacies, invitations, donations, etc., to pass over, take no notice of, to neglect, reject, exclude any one:
populus solet nonnumquam dignos praeterire: nec, si a populo praeteritus est, etc.,
Cic. Planc. 3, 8:
cum sapiens et bonus vir suffragiis praeteritur,
id. Tusc. 5, 19, 54:
Philippus et Marcellus praetereuntur,
were passed by, received no appointment, Caes. B. C. 1, 6:
fratris filium praeteriit,
has passed by, bequeathed nothing to, Cic. Phil. 2, 16, 41:
me quoque Romani praeteriere patres,
neglected me, forgot me, Ov. F. 5, 312:
quid repente factum, Quod sum praeteritus vetus sodalis?
Mart. 7, 86, 5:
si eum (filium) silentio praeterierit, inutiliter testabitur,
Gai. Inst. 2, 123.—
f.
To go beyond, to surpass, excel:
hos nobilitate Mago Carthaginiensis praeteriit,
Varr. R. R. 1, 1:
virtus alios tua praeterit omnes,
Ov. P. 4, 7, 51:
ut Ajax praeteriit Telamonem,
Juv. 14, 214.—
g.
To transgress:
justum praeterit ira modum,
due limits, Ov. F. 5, 304. —Hence,
A.
praetĕrĕunter, adv., in passing, cursorily (eccl. Lat.):
loqui,
Aug. Tractat. 118, in Joann.—
B.
praetĕrĭ-tus, a, um, P. a., gone by, past, past and gone, departed:
nec praeteritum tempus unquam revertitur,
Cic. Sen. 19, 69:
aetas,
id. ib. 2, 4:
anni,
Verg. A. 8, 560:
nox, Prop 2, 11 (3, 6), 9: culpa,
Ov. H. 20, 187:
labor,
Quint. 10, 7, 4:
secula,
id. 12, 4, 2:
vita,
Just. 42, 1:
viri,
dead and gone, departed, Prop. 2, 10, 52 (3, 5, 36):
negotiantes veniā in praeteritum donavit,
for the past, for their past conduct, Suet. Dom. 9:
praeteritā noc. te,
last night, Juv. 10, 235.—In gram.: tempus praeteritum, the past or preterit tense:
quaedam verba etiam mutantur, ut fero in praeterito,
Quint. 1, 4, 29.— Subst.: prae-tĕrĭta, ōrum, n., things gone by, the past:
sevocatus animus a contagione corporis meminit praeteritorum, praesentia cernit, futura praevidet,
Cic. Div. 1, 30, 63; id. Fat. 7, 14:
monet ut in reliquum tempus omnes suspiciones vitet: praeterita se fratri condonare dicit,
Caes. B. G. 1, 20:
invidiam praeteritorum contemptu praesentium demere,
Just. 21, 5, 10.—Prov.:
praeterita mutare non possumus,
Cic. Pis. 25, 59 init. —In partic., Praetĕrĭta, ōrum, n., things passed over (Gr. paraleipomena), a name of the books of Chronicles, because they contain what had been omitted in the books of Kings, Hier. Ep. 18, n. 1.

Lewis & Short latin dictionary > praetereo
2 Praeterita

praetĕr-ĕo, īvi, and more freq. ĭi, ĭtum, īre ( fut. praeteriet, Vulg. Sap. 1, 8; id. Ecclus. 39, 37; Juvenc. 4, 159), v. n. and a.
I.
Neutr.
A.
To go by or past, to pass by:
si nemo hac praeteriit,
Plaut. Cist. 4, 2, 15:
ut arbitri sint, qui praetereant per vias,
id. Merc. 5, 4, 46:
praeteriens modo,
in passing by, Ter. And. 1, 5, 18:
quasi praeteriens satisfaciam universis,
Cic. Div. in Caecil. 15, 50; cf. id. Brut. 54, 200:
te praetereunte,
Juv. 3, 275.—Of impers. and abstract subjects: nec, quae praeteriit, iterum revocabitur unda nec quae praeteriit hora;
redire potest,
Ov. A. A. 3, 63:
nocte hac, quae praeteriit, proxima,
Plaut. Merc. 2, 1, 3.—So of time:
biennium praeteriit cum ille cubitum nullum processerit,
Cic. Att. 13, 12, 3:
tertius jam praeteriit annus, cum interim, etc.,
Sen. Cons. ad Marc. 1, 7.—
B.
To be lost, disregarded, perish, pass away, pass without attention or fulfilment (late Lat.):
aut unus apex non praeteribit de lege,
Vulg. Matt. 5, 8:
figura hujus mundi,
id. 1 Cor. 7, 31; id. Eccl. 1, 4; 7, 1.—
II.
Act., to go by or past, to pass by, overtake, pass a person or thing.
A.
Lit.:
praeterire pistrinum,
Plaut. Capt. 4, 2, 27:
jam hunc non ausim praeterire,
id. As. 3, 4, 15:
hortos,
Cic. Fin. 5, 1, 3:
jam hos cursu, jam praeterit illos,
Verg. A. 4, 157:
Maura Pudicitiae cum praeterit aram,
Juv. 6, 308.— Pass.:
praeterita est virgo,
Ov. M. 10, 680.—Of inanim. subjects:
ripas Flumina praetereunt,
flow past their banks, Hor. C. 4, 7, 3.—
B.
Trop.
1.
To pass by an evil, to escape a danger:
nescis, quid mali Praeterieris,
Ter. Hec. 3, 4, 4.—
2.
With neutr. adj., or a clause as subject, to escape one, i. e. to escape one's knowledge, be unknown to one:
non me praeterit... me longius prolapsum esse,
Cic. Caecin. 35, 101:
sed te non praeterit, quam sit difficile,
id. Fam. 1, 8, 2: nec dubitamus multa esse, quae et nos praeterierint, Plin. H. N. praef. § 18.—
3.
To pass by or over, i. e.
a.
To pass over, leave out, omit, not mention:
quae nunc ego omnia praetereo ac relinquo,
Cic. Verr. 2, 3, 44, § 106:
ut hoc praeteream, quod, etc.,
id. ib. 2, 3, 77, §
178: omitto jurisdictionem contra leges, caedes relinquo, libidines praetereo,
id. Prov. Cons. 3, 6:
et quod paene praeterii, Bruti tui causā feci omnia,
what I had nearly failed to mention, id. Att. 6, 3, 5:
aliquid silentio,
id. Brut. 22, 88:
praeteream, referamne tuum... Dedecus?
Ov. F. 6, 319:
ut nihil praeteream,
Plin. 2, 98, 101, § 220:
ne quid praetereatur,
id. 16, 10, 20, § 50.—
b.
To pass over, omit, make no use of:
locus, qui praeteritus neglegentiā est,
Ter. Ad. prol. 14.—
c.
To pass over, to omit, leave out, in reading or writing, Mart. 13, 3, 8:
litteras non modo, sed syllabas praeterit,
Suet. Aug. 88.—
d.
To neglect or forget to do a thing, to omit, leave out, in action; with inf.:
verum, quod praeterii dicere, neque illa matrem, etc.,
Plaut. Merc. 2, 3, 68:
quod sciscitari paene praeterivi,
App. M. 3, p. 139, 22.—With acc.:
nullum genus crudelitatis praeterire,
to leave unpractised, Cic. Phil. 3, 2, 4.— Pass.:
tantā vi dixisse ut nulla pars orationis silentio praeteriretur,
left without applause, Cic. Brut. 22, 88.—
e.
In elections. legacies, invitations, donations, etc., to pass over, take no notice of, to neglect, reject, exclude any one:
populus solet nonnumquam dignos praeterire: nec, si a populo praeteritus est, etc.,
Cic. Planc. 3, 8:
cum sapiens et bonus vir suffragiis praeteritur,
id. Tusc. 5, 19, 54:
Philippus et Marcellus praetereuntur,
were passed by, received no appointment, Caes. B. C. 1, 6:
fratris filium praeteriit,
has passed by, bequeathed nothing to, Cic. Phil. 2, 16, 41:
me quoque Romani praeteriere patres,
neglected me, forgot me, Ov. F. 5, 312:
quid repente factum, Quod sum praeteritus vetus sodalis?
Mart. 7, 86, 5:
si eum (filium) silentio praeterierit, inutiliter testabitur,
Gai. Inst. 2, 123.—
f.
To go beyond, to surpass, excel:
hos nobilitate Mago Carthaginiensis praeteriit,
Varr. R. R. 1, 1:
virtus alios tua praeterit omnes,
Ov. P. 4, 7, 51:
ut Ajax praeteriit Telamonem,
Juv. 14, 214.—
g.
To transgress:
justum praeterit ira modum,
due limits, Ov. F. 5, 304. —Hence,
A.
praetĕrĕunter, adv., in passing, cursorily (eccl. Lat.):
loqui,
Aug. Tractat. 118, in Joann.—
B.
praetĕrĭ-tus, a, um, P. a., gone by, past, past and gone, departed:
nec praeteritum tempus unquam revertitur,
Cic. Sen. 19, 69:
aetas,
id. ib. 2, 4:
anni,
Verg. A. 8, 560:
nox, Prop 2, 11 (3, 6), 9: culpa,
Ov. H. 20, 187:
labor,
Quint. 10, 7, 4:
secula,
id. 12, 4, 2:
vita,
Just. 42, 1:
viri,
dead and gone, departed, Prop. 2, 10, 52 (3, 5, 36):
negotiantes veniā in praeteritum donavit,
for the past, for their past conduct, Suet. Dom. 9:
praeteritā noc. te,
last night, Juv. 10, 235.—In gram.: tempus praeteritum, the past or preterit tense:
quaedam verba etiam mutantur, ut fero in praeterito,
Quint. 1, 4, 29.— Subst.: prae-tĕrĭta, ōrum, n., things gone by, the past:
sevocatus animus a contagione corporis meminit praeteritorum, praesentia cernit, futura praevidet,
Cic. Div. 1, 30, 63; id. Fat. 7, 14:
monet ut in reliquum tempus omnes suspiciones vitet: praeterita se fratri condonare dicit,
Caes. B. G. 1, 20:
invidiam praeteritorum contemptu praesentium demere,
Just. 21, 5, 10.—Prov.:
praeterita mutare non possumus,
Cic. Pis. 25, 59 init. —In partic., Praetĕrĭta, ōrum, n., things passed over (Gr. paraleipomena), a name of the books of Chronicles, because they contain what had been omitted in the books of Kings, Hier. Ep. 18, n. 1.

Lewis & Short latin dictionary > Praeterita
3 praeterita

praetĕr-ĕo, īvi, and more freq. ĭi, ĭtum, īre ( fut. praeteriet, Vulg. Sap. 1, 8; id. Ecclus. 39, 37; Juvenc. 4, 159), v. n. and a.
I.
Neutr.
A.
To go by or past, to pass by:
si nemo hac praeteriit,
Plaut. Cist. 4, 2, 15:
ut arbitri sint, qui praetereant per vias,
id. Merc. 5, 4, 46:
praeteriens modo,
in passing by, Ter. And. 1, 5, 18:
quasi praeteriens satisfaciam universis,
Cic. Div. in Caecil. 15, 50; cf. id. Brut. 54, 200:
te praetereunte,
Juv. 3, 275.—Of impers. and abstract subjects: nec, quae praeteriit, iterum revocabitur unda nec quae praeteriit hora;
redire potest,
Ov. A. A. 3, 63:
nocte hac, quae praeteriit, proxima,
Plaut. Merc. 2, 1, 3.—So of time:
biennium praeteriit cum ille cubitum nullum processerit,
Cic. Att. 13, 12, 3:
tertius jam praeteriit annus, cum interim, etc.,
Sen. Cons. ad Marc. 1, 7.—
B.
To be lost, disregarded, perish, pass away, pass without attention or fulfilment (late Lat.):
aut unus apex non praeteribit de lege,
Vulg. Matt. 5, 8:
figura hujus mundi,
id. 1 Cor. 7, 31; id. Eccl. 1, 4; 7, 1.—
II.
Act., to go by or past, to pass by, overtake, pass a person or thing.
A.
Lit.:
praeterire pistrinum,
Plaut. Capt. 4, 2, 27:
jam hunc non ausim praeterire,
id. As. 3, 4, 15:
hortos,
Cic. Fin. 5, 1, 3:
jam hos cursu, jam praeterit illos,
Verg. A. 4, 157:
Maura Pudicitiae cum praeterit aram,
Juv. 6, 308.— Pass.:
praeterita est virgo,
Ov. M. 10, 680.—Of inanim. subjects:
ripas Flumina praetereunt,
flow past their banks, Hor. C. 4, 7, 3.—
B.
Trop.
1.
To pass by an evil, to escape a danger:
nescis, quid mali Praeterieris,
Ter. Hec. 3, 4, 4.—
2.
With neutr. adj., or a clause as subject, to escape one, i. e. to escape one's knowledge, be unknown to one:
non me praeterit... me longius prolapsum esse,
Cic. Caecin. 35, 101:
sed te non praeterit, quam sit difficile,
id. Fam. 1, 8, 2: nec dubitamus multa esse, quae et nos praeterierint, Plin. H. N. praef. § 18.—
3.
To pass by or over, i. e.
a.
To pass over, leave out, omit, not mention:
quae nunc ego omnia praetereo ac relinquo,
Cic. Verr. 2, 3, 44, § 106:
ut hoc praeteream, quod, etc.,
id. ib. 2, 3, 77, §
178: omitto jurisdictionem contra leges, caedes relinquo, libidines praetereo,
id. Prov. Cons. 3, 6:
et quod paene praeterii, Bruti tui causā feci omnia,
what I had nearly failed to mention, id. Att. 6, 3, 5:
aliquid silentio,
id. Brut. 22, 88:
praeteream, referamne tuum... Dedecus?
Ov. F. 6, 319:
ut nihil praeteream,
Plin. 2, 98, 101, § 220:
ne quid praetereatur,
id. 16, 10, 20, § 50.—
b.
To pass over, omit, make no use of:
locus, qui praeteritus neglegentiā est,
Ter. Ad. prol. 14.—
c.
To pass over, to omit, leave out, in reading or writing, Mart. 13, 3, 8:
litteras non modo, sed syllabas praeterit,
Suet. Aug. 88.—
d.
To neglect or forget to do a thing, to omit, leave out, in action; with inf.:
verum, quod praeterii dicere, neque illa matrem, etc.,
Plaut. Merc. 2, 3, 68:
quod sciscitari paene praeterivi,
App. M. 3, p. 139, 22.—With acc.:
nullum genus crudelitatis praeterire,
to leave unpractised, Cic. Phil. 3, 2, 4.— Pass.:
tantā vi dixisse ut nulla pars orationis silentio praeteriretur,
left without applause, Cic. Brut. 22, 88.—
e.
In elections. legacies, invitations, donations, etc., to pass over, take no notice of, to neglect, reject, exclude any one:
populus solet nonnumquam dignos praeterire: nec, si a populo praeteritus est, etc.,
Cic. Planc. 3, 8:
cum sapiens et bonus vir suffragiis praeteritur,
id. Tusc. 5, 19, 54:
Philippus et Marcellus praetereuntur,
were passed by, received no appointment, Caes. B. C. 1, 6:
fratris filium praeteriit,
has passed by, bequeathed nothing to, Cic. Phil. 2, 16, 41:
me quoque Romani praeteriere patres,
neglected me, forgot me, Ov. F. 5, 312:
quid repente factum, Quod sum praeteritus vetus sodalis?
Mart. 7, 86, 5:
si eum (filium) silentio praeterierit, inutiliter testabitur,
Gai. Inst. 2, 123.—
f.
To go beyond, to surpass, excel:
hos nobilitate Mago Carthaginiensis praeteriit,
Varr. R. R. 1, 1:
virtus alios tua praeterit omnes,
Ov. P. 4, 7, 51:
ut Ajax praeteriit Telamonem,
Juv. 14, 214.—
g.
To transgress:
justum praeterit ira modum,
due limits, Ov. F. 5, 304. —Hence,
A.
praetĕrĕunter, adv., in passing, cursorily (eccl. Lat.):
loqui,
Aug. Tractat. 118, in Joann.—
B.
praetĕrĭ-tus, a, um, P. a., gone by, past, past and gone, departed:
nec praeteritum tempus unquam revertitur,
Cic. Sen. 19, 69:
aetas,
id. ib. 2, 4:
anni,
Verg. A. 8, 560:
nox, Prop 2, 11 (3, 6), 9: culpa,
Ov. H. 20, 187:
labor,
Quint. 10, 7, 4:
secula,
id. 12, 4, 2:
vita,
Just. 42, 1:
viri,
dead and gone, departed, Prop. 2, 10, 52 (3, 5, 36):
negotiantes veniā in praeteritum donavit,
for the past, for their past conduct, Suet. Dom. 9:
praeteritā noc. te,
last night, Juv. 10, 235.—In gram.: tempus praeteritum, the past or preterit tense:
quaedam verba etiam mutantur, ut fero in praeterito,
Quint. 1, 4, 29.— Subst.: prae-tĕrĭta, ōrum, n., things gone by, the past:
sevocatus animus a contagione corporis meminit praeteritorum, praesentia cernit, futura praevidet,
Cic. Div. 1, 30, 63; id. Fat. 7, 14:
monet ut in reliquum tempus omnes suspiciones vitet: praeterita se fratri condonare dicit,
Caes. B. G. 1, 20:
invidiam praeteritorum contemptu praesentium demere,
Just. 21, 5, 10.—Prov.:
praeterita mutare non possumus,
Cic. Pis. 25, 59 init. —In partic., Praetĕrĭta, ōrum, n., things passed over (Gr. paraleipomena), a name of the books of Chronicles, because they contain what had been omitted in the books of Kings, Hier. Ep. 18, n. 1.

Lewis & Short latin dictionary > praeterita
4 lucror

lucror ātus, ārī, dep. [lucrum], to gain, win, acquire, get, make: auri pondo decem: emuncto Simone talentum, H.: lucrandi perdendive temeritas, Ta.—Fig., to acquire, gain, win: domitā nomen ab Africā, H.: lucretur indicia veteris infamiae, i. e. I will not mention.
* * *

lucrari, lucratus sum V DEP

gain, win; make a profit (out of)

Latin-English dictionary > lucror
5 lucror

lū̆cror, ātus, 1, v. dep. a. [id.], to gain, win, acquire, get, make (as profit).
I.
Lit.:
cum lucrari impune posset auri pondo decem,
Cic. Par. 3, 1:
ut locupletes suum perdant, debitores lucrentur alienum,
id. Off. 2, 24, 84:
stipendium,
to keep for one's self, put into one's own pocket, id. Verr. 2, 5, 24, § 61:
Pythias emuncto lucrata Simone talentum,
Hor. A. P. 238:
lucrandi perdendive temeritas,
Tac. G. 24:
qui duo acceperat lucratus est alia duo,
Vulg. Matt. 25, 17: majorem partem lucrari, to receive the larger share of profit in a partnership, Gai. Inst. 3, 149.—
B.
In partic., to gain by economy, to save:
occasione lucrandi salis,
Plin. 18, 7, 12, § 68.—
II.
Trop., to acquire, gain, win:
qui domitā nomen ab Africā Lucratus rediit,
Hor. C. 4, 8, 19:
lucretur indicia veteris infamiae,
i. e. I will make him a present of them, I will not mention them, Cic. Verr. 2, 1, 12, § 33; Stat. Th. 9, 779.—
B.
To win, persuade, convert (eccl. Lat.):
factus sum Judaeis tamquam Judaeus, ut Judaeos lucrarer,
Vulg. 1 Cor. 9, 20.

Lewis & Short latin dictionary > lucror
6 subtraho

sub-trăho, xi, ctum, 3, v. a., to draw away from underneath or by stealth; also, in gen., to draw off, carry off, withdraw, take away, remove, etc. (class.; syn. subduco).
I.
Lit.:
subtractus Numida mortuo superincubanti Romano vivus,
Liv. 22, 51, 9 (Weissenb. substratus):
pedibus raptim tellus subtracta,
Lucr. 6, 605:
effracto colla jugo,
Ov. Tr. 5, 2, 40:
viro (peculium),
Plaut. Cas. 2, 2, 28:
(impedimenta) clandestinā fugā,
Hirt. B. G. 8, 33:
aggerem cuniculis,
Caes. B. G. 7, 22:
si dediticii subtrahantur,
id. ib. 1, 44; Cic. Mur. 37, 80:
hastatos primae legionis ex acie,
Liv. 10, 14:
milites ab dextro cornu,
id. 44, 37: cibum alicui, Cic. Fragm. ap. Non. 105, 10:
materiam, quae laedere videtur,
Cels. 3, 4:
oculos,
to turn away, avert, Tac. A. 3, 53; id. Agr. 45:
se a curiā et ab omni parte rei publicae,
to withdraw, retire, Cic. Q. Fr. 2, 6, 5; so,
se,
Liv. 44, 16: teque adspectu ne subtrahe nostro, Verg. A. 6, 465:
Armeniam ad Parthos se subtrahentem,
Flor. 4, 12, 43:
servus domino se,
Dig. 21, 1, 17. — Also without se:
repente interdiu vel noctu subtrahebat,
he would withdraw, Suet. Caes. 65:
praefectum praetorio non ex ingerentibus sed ex subtrahentibus legere,
Plin. Pan. 86, 2. —
Mid.: vastis tremit ictibus puppis Subtrahiturque solum,
withdraws itself, gives way under it, Verg. A. 5, 199:
subtracto solo,
Tac. A. 1, 70:
subtractus fugā,
Plin. 8, 37, 56, § 134.—
II.
Trop.:
neque verba sedem habere possunt, si rem subtraxeris, neque, etc.,
Cic. de Or. 3, 5, 19:
necessaria cum periculo subtrahuntur,
Quint. 4, 2, 44:
verba pudoris gratiā,
id. 9, 3, 59:
verbum,
id. 9, 3, 58:
S litteram,
id. 9, 4, 38:
narrationem,
id. 4, 2, 8:
nomina candidatorum,
Tac. A. 1, 81;
for which: aliis nominatis, me unum subtrahebat,
to omit, not mention, Curt. 6, 10, 7; id. ib. §
9: aliquem bello,
Liv. 8, 29; cf.:
cui judicio eum mors subtraxit,
id. 6, 1:
aliquem judicio,
id. 9, 26:
aliquem irae militum,
Tac. H. 3, 7:
aliquem minis populi,
Just. 16, 4, 20.— Reflex.:
me a curiā,
Cic. Q. Fr. 2, 6, 5:
se legum actionibus,
Quint. 7, 4, 39:
se oneri,
id. 12, 9, 21:
se labori,
Col. 1, 9, 6:
se discrimini alicujus,
Vell. 2, 86 fin. Ruhnk. et saep.: subtrahente se, withdrawing himself (as surety), Liv. 28, 25.

Lewis & Short latin dictionary > subtraho
7 memini

mĕmĭni, isse, v. n. [Sanscr. man, think; upaman = Gr. hupomenein, await; Gr. men- in menô, Mentôr; man- in mainomai, mantis; mna- in mimnêskô, etc.; cf.: maneo, moneo, reminiscor, mens, Minerva, etc.], to remember, recollect, to think of, be mindful of a thing; not to have forgotten a person or thing, to bear in mind (syn.: reminiscor, recordor); constr. with gen., with acc. of the person and of the thing, with de, with a rel.-clause, with ut, with cum; with the acc. and inf. (usually the inf. pres., sometimes the inf. perf.; class.).
1.
With gen.:
vivorum memini,
Cic. Fin. 5, 1, 3:
constantiae tuae,
id. Fam. 13, 75, 1:
leti paterni,
to be mindful of, not forget to revenge, Val. Fl. 1, 773.—
2.
With acc.:
suam quisque homo rem meminit,
Plaut. Merc. 5, 4, 51:
praecepta facito ut memineris,
id. Mil. 4, 4, 1:
officium suum,
id. Trin. 3, 2, 71:
omnia meminit,
Cic. Ac. 2, 33, 106:
Cinnam memini,
id. Phil. 5, 6, 17:
numeros,
Verg. E. 9, 45.—With ellips. of acc.:
neque adeo edepol flocci facio, quando egomet memini mihi (sc. nomen),
Plaut. Trin. 4, 2, 73.—
3.
With de:
de pallā memento,
Plaut. As. 5, 2, 84:
de Herode,
Cic. Att. 15, 27, 3; Juv. 11, 81.—
4.
With a rel.-clause:
meministi, quanta hominum esset admiratio,
Cic. Lael. 1, 2.—
5.
With ut:
meministin', olim ut fuerit vestra oratio?
Ter. Phorm. 1, 4, 47; Col. 11, 2, 55.—
6.
With cum:
memini, cum mihi desipere videbare,
Cic. Fam. 7, 28, 1.—
7.
With acc. and inf.
(α).
With pres. inf. (so usually of the direct memory of an eyewitness): memini me fiere pavum, Enn. ap. Don. ad Ter. And. 2, 5, 18 (Ann. v. 15 Vahl.):
memini Catonem mecum disserere,
Cic. Lael. 3, 11:
memini Pamphylum mihi narrare,
id. Verr. 2, 2, 4, § 32:
memini te mihi Phameae cenam narrare,
id. Fam. 9, 16, 8; id. Deiot. 14, 38:
meministis fieri senatusconsultum referente me,
id. Mur. 25, 57:
mementote hos esse pertimescendos,
id. Cat. 2, 3, 5:
memento mihi suppetias ferre,
Plaut. Ep. 5, 1, 51.—So impers. memento with inf., remember to, i. e. be sure to, do not fail to:
memento ergo dimidium mihi istinc de praeda dare,
Plaut. Ps. 4, 7, 66:
ei et hoc memento (sc. dicere),
id. Merc. 2, 2, 11:
dextram cohibere memento,
Juv. 5, 71.—
(β).
With inf. perf. (so usu. when the subject is not an eye-witness;
esp. with second and third persons of memini): peto, ut memineris. te omnia mihi cumulate recepisse,
Cic. Fam. 13, 72, 2:
meministis me ita distribuisse initio causam,
id. Rosc. Am. 42, 112:
memineram... divinum virum... senile corpus paludibus occultasse demersum,
id. Sest. 22, 50:
memini gloriari solitum esse Q. Hortensium, quod, etc.,
id. Fam. 2, 16, 3: memento me, [p. 1130] son de meā, sed de oratoris facultate dixisse, id. de Or. 1, 17, 78.— Poet., of inanim. things:
meminit lēvor praestare salutem,
Lucr. 4, 153, Luc. 5, 109.—
8.
Absol., memini et scio, Plaut. Curc. 3, 1, 14:
recte meministi,
your recollection is accurate, id. Ps. 4, 7, 57.—
II.
Transf., to make mention of, to mention a thing, either in speaking or writing (rare but class.):
meministi ipse de exsulibus,
Cic. Phil. 2, 36, 91:
neque omnino hujus rei meminit us quam poëta ipse,
Quint. 11, 2, 16: Achillam, cujus supra meminimus. Caes. B. C. 3, 108, 1:
sed tu, qui hujus judicii meministi, cur oblitus es illius,
Plin. Ep. 1, 5, 13; Col. 1, 1, 13: meminerunt hujus conjurationis Janusius Geminus in historia. M. Bibulus in edictis. Suet. Caes. 9; id. Gram. 11.—Hence. mĕmĭnens, entis, P. a., mindful (ante- and post-class.): meminens corde volutat, Liv Andr ap Prisc. p. 922 P.:
aevi, quod periit. meminens,
Aus. Prof. 2, 4:
meminens naturae et professionis oblitus,
Sid. Ep. 4, 12.

Lewis & Short latin dictionary > memini
8 nē

nē adv. and conj. [2 NA-]. I. As adv., no, not ; so in many compounds, as nefas, nemo, etc. —With a comp: columella tribus cubitis ne altior.—Standing before, with quidem after, a particular word or phrase, an emphatic negative, not even: ne sui quidem id velint, non modo ipse: ne in hospitis quidem... ne in fanis quidem: sine quā ne intellegi quidem ulla virtus potest: neque enim ipsius quidem regis abhorrebat animus, L.: nulla species ne excogitari quidem potest ornatior: Caesar negat se ne Graeca quidem meliora legisse. —With quoque for quidem: quando ne ea quoque temptata vis proficeret, L.—In prohibitions: ah ne saevi tanto opere, T.: impius ne audeto placare, etc.: Ne, pueri, ne tanta animis adsuescite bella, V.: ne post conferas Culpam in me, T.: si veritas extorquebit, ne repugnetis: Ne forte credas, etc., H.—Usu. with subj perf.: ne vos mortem timueritis: misericordiā commotus ne sis: ne transieris Hiberum, L.—In wishes and prayers: ne id Iuppiter O. M. sineret, might Jupiter forbid it! L.: ne vivam, si scio, may I die, if I know.— In concessions: nemo is, inquies, umquam fuit. Ne fuerit; ego enim, etc., grant there was not: ne sit sane summum malum dolor; malum certe est: quo, ne opprimare, mente vix constes, though you be not crushed.—In restrictive clauses: sint misericordes in furibus aerari; ne illi sanguinem nostrum largiantur, etc., only let them not, S.: Quidvis cupio, dum ne comperiar, etc., T.: dum ne admoveret: modo ne nauseat.—In climax, much less, not to mention: quippe secundae res sapientium animos fatigant; ne illi conruptis moribus victoriae temperarint, much less could they, etc., S.: me vero nihil istorum ne iuvenem quidem movit umquam; ne nunc senem, much less now I am old. —In expressions of purpose or result.—With ut, that not, lest, so that not: haec mihi cura est maxima, ut nequoi mea Longinquitas aetatis obstet, T.: exstiti uti ne omnino desertus esset: ut causae communi salutique ne deessent.—With qui: Ego id agam, mihi qui ne detur, that she be not given to me, T.— II. As conj., in clauses of purpose, that not, lest, to prevent: darent operam, ne quid res p. detrimenti caperet, S.: obsecrare, ne quid gravius in fratrem statueret, Cs.: vide, ne tibi desis.—After expressions of fear or anxiety, lest, that: vereor nequid Andria adportet mali, T.: metuebat ne indicaretur: esse metus coepit, ne, etc., O.: pavor, ne mortiferum esset volnus, L. —With a negative, that not, lest not: erit verendum mihi ne non dicat: unum vereor ne senatus Pompeium nolit dimittere.—After expressions of hinderance or warning, that not, lest: cavete, iudices, ne nova proscriptio instaurata esse videatur: deterrere te ne popularis esses, from being a demagogue: unus, ne caperetur urbs, causa fuit, L.
* * *
I
ADV

not; (intro clause of purpose with subj verb); truely, indeed, verily, assuredly; (particle of assurance); (w/personal PRON)

ne....quidem -- not even
II
CONJ

that not, lest; (for negative of IMP)

Latin-English dictionary > nē
9 ut

ut or ŭtī (old form ŭtei, C. I. L. 1, 196, 4 sq.; 1, 198, 8 et saep.), adv. and conj. [for quoti or cuti, from pronom. stem ka-, Lat. quo-, whence qui, etc., and locat. ending -ti of stem to-, whence tum, etc.].
I.
As adv. of manner.
A.
Interrog. = quomodo, how, in what way or manner.
1.
In independent questions (colloq.; rare in class. prose; not in Cic.): De. Quid? ut videtur mulier? Ch. Non, edepol, mala. De. Ut morata'st? Ch. Nullam vidi melius mea sententia, Plaut. Merc. 2, 3, 56 sq.:
salve! ut valuisti? quid parentes mei? Valent?
id. ib. 5, 2, 107; id. Pers. 2, 5, 8:
ut vales?
id. Most. 2, 19, 29; 3, 2, 28; Ter. Heaut. 2, 4, 26:
ut sese in Samnio res habent?
Liv. 10, 18, 11:
ut valet? ut meminit nostri?
Hor. Ep. 1, 3, 12; id. S. 2, 8, 1.—
2.
In exclamatory sentences (in all periods of the language): ut omnia in me conglomerat mala! Enn. ap. Non. p. 90, 14 (Trag. Rel. v. 408 Vahl.):
ut corripuit se repente atque abiit! Hei misero mihi!
Plaut. Merc. 3, 4, 76:
ut dissimulat malus!
id. ib. 5, 4, 13:
ut volupe est homini si cluet victoria!
id. Poen. 5, 5, 15: ut multa verba feci;
ut lenta materies fuit!
id. Mil. 4, 5, 4:
ut scelestus nunc iste te ludos facit!
id. Capt. 3, 4, 47:
ut saepe summa ingenia in occulto latent,
id. ib. 1, 2, 61; id. Rud. 1, 2, 75; 2, 3, 33 sq.:
ut falsus animi est!
Ter. Eun. 2, 2, 42:
heia! ut elegans est!
id. Heaut. 5, 5, 19:
fortuna ut numquam perpetua est bona!
id. Hec. 3, 3, 46; cf. id. Phorm. 5, 8, 52:
Gnaeus autem noster... ut totus jacet,
Cic. Att. 7, 21, 1:
quae ut sustinuit! ut contempsit, ac pro nihilo putavit!
id. Mil. 24, 64:
qui tum dicit testimonium ex nostris hominibus, ut se ipse sustentat! ut omnia verba moderatur, ut timet ne quid cupide... dicat!
id. Fl. 5, 12:
quod cum facis, ut ego tuum amorem et dolorem desidero!
id. Att. 3, 11, 2:
quanta studia decertantium sunt! ut illi efferuntur laetitia cum vicerint! ut pudet victos! ut se accusari nolunt! etc.,
id. Fin. 5, 22, 61:
ut vidi, ut perii! ut me malus abstulit error!
Verg. E. 8, 41:
ut melius quidquid erit pati!
Hor. C. 1, 11, 3:
ut tu Semper eris derisor!
id. S. 2, 6, 53:
o superbia magnae fortunae! ut a te nihil accipere juvat! ut omne beneficium in injuriam convertis! ut te omnia nimia delectant! ut to omnia dedecent!
Sen. Ben. 2, 13, 1:
ut me in supremis consolatus est!
Quint. 6, prooem. 11.—
3.
In dependent questions.
(α).
With indic. (ante-class. and poet.): divi hoc audite parumper ut pro Romano populo... animam de corpore mitto, Enn. ap. Non. p. 150, 6 (Ann. v. 215 Vahl.): edoce eum uti res se habet, Plaut. [p. 1940] Trin. 3, 3, 21:
hoc sis vide ut avariter merum in se ingurgitat,
id. Curc. 1, 2, 33:
hoc vide ut dormiunt pessuli,
id. ib. 1, 2, 66:
illud vide os ut sibi distorsit carnufex,
Ter. Eun. 4, 4, 3:
vide ut otiosus it, si dis placet,
id. ib. 5, 3, 10:
illud vide, Ut in ipso articulo oppressit,
id. Ad. 2, 2, 21; 3, 5, 3:
viden ut faces Splendidas quatiunt comas?
Cat. 61, 77:
viden ut perniciter exiluere?
id. 62, 8:
adspicite, innuptae secum ut meditata requirunt,
id. 62, 12:
aspice, venturo laetantur ut omnia saeclo! (= omnia laetantia),
Verg. E. 4, 52 Forbig. ad loc.:
nonne vides, croceos ut Tmolus odores, India mittit ebur,
id. G. 1, 56; id. E. 5, 6; id. A. 6, 779. —
(β).
With subj. (class.):
nescis ut res sit, Phoenicium,
Plaut. Ps. 4, 4, 1:
oppido Mihi illud videri mirum, ut una illaec capra Uxoris dotem simiae ambadederit,
id. Merc. 2, 1, 16:
nam ego vos novisse credo jam ut sit meus pater,
id. Am. prol. 104:
narratque ut virgo ab se integra etiam tum siet,
Ter. Hec. 1, 2, 70:
tute scis quam intimum Habeam te, et mea consilia ut tibi credam omnia,
id. Eun. 1, 2, 48:
videtis ut omnes despiciat, ut hominem prae se neminem putet, ut se solum beatum se solum potentem putet?
Cic. Rosc. Am. 46, 135:
videtisne ut Nestor de virtutibus suis praedicet?
id. Sen. 10, 31; id. Rosc. Am. 24, 66:
credo te audisse ut me circumsteterint, ut aperte jugula sua pro meo capite P. Clodio ostentarint,
id. Att. 1, 16, 4:
videte ut hoc iste correxerit,
id. Verr. 2, 1, 45, § 115:
docebat ut omni tempore totius Galliae principatum Aedui tenuissent,
Caes. B. G. 1, 43:
veniat in mentem, ut trepidos quondam majores vestros... defenderimus,
Liv. 23, 5, 8:
aspice quo submittat humus formosa colores,
Prop. 1, 2, 9:
infinitum est enumerare ut Cottae detraxerit auctoritatem, ut pro Ligario se opposuerit,
Quint. 6, 5, 10:
vides ut alta stet nive candidum Soracte,
Hor. C. 1, 9, 1:
nonne vides, ut... latus et malus Antennaeque gemant,
id. ib. 1, 14, 3 Orell. ad loc.:
audis... positas ut glaciet nives Puro numine Juppiter,
id. ib. 3, 10, 7; id. S. 1, 8, 42; 2, 3, 315; Verg. A. 2, 4; Tib. 2, 1, 26; Prop. 2, 34 (3, 32), 57:
mirum est ut animus agitatione motuque corporis excitetur,
Plin. Ep. 1, 6, 2.—
B.
Relative adverb of manner = eo modo quo, as.
1.
Without demonstr. as correlatives: ut aiunt, Enn. ap. Varr. L. L. 7, § 101 Mull. (fr inc. l. 10 Vahl.):
ego emero matri tuae Ancillam... forma mala, ut matrem addecet familias,
Plaut. Merc. 2, 3, 79:
apparatus sum ut videtis,
id. ib. 5, 2, 10:
verum postremo impetravi ut volui,
id. Mil. 4, 5, 5:
ero ut me voles esse,
id. Capt. 2, 1, 32:
faciam ut tu voles,
id. Men. 5, 9, 90: ut vales? Tox. Ut queo, id. Pers. 1, 1, 16:
ut potero feram,
Ter. And. 5, 3, 27:
faciam ut mones,
id. Hec. 4, 4, 97:
Ciceronem et ut rogas amo, et ut meretur et ut debeo,
Cic. Q. Fr. 3, 9, 9:
cupiditates quae possunt esse in eo qui, ut ipse accusator objecit, ruri semper habitarit?
id. Rosc. Am. 14, 39:
ut ex propinquis ejus audio, non tu in isto artificio callidior es, quam hic in suo,
id. ib. 17, 49:
homo demens, ut isti putant,
id. Rep. 1, 1, 1:
cumulate munus hoc, ut opinio mea fert, effecero,
id. ib. 1, 46, 70:
non ut clim solebat, sed ut nunc fit, mimum introduxisti,
id. Fam. 9, 16, 7:
Labienus, ut erat ei praeceptum, ne proelium committeret nisi, etc., monte occupato nostros exspectabat, proelioque abstinebat,
Caes. B. G. 1, 22:
cuncta ut gesta erant exposuit,
Liv. 3, 50, 4:
(Postumius) fugerat in legatione, ut fama ferebat, populi judicium,
id. 10, 46, 16:
sed, ut plerumque fit, major pars meliorem vicit,
id. 21, 4, 1:
nec temere, et ut libet conlocatur argentum, sed perite servitur,
Sen. Vit. Beat. 17, 2:
servus, ut placet Chrysippo, perpetuus mercenarius est,
id. Ben. 3, 22, 1.—Esp. parenthet., to denote that the facts accord with an assumption or supposition made in the principal sentence (= sicut):
si virtus digna est gloriatione, ut est,
Cic. Fin. 4, 18, 51:
quorum etiamsi amplecterer virtutem, ut facio, tamen, etc.,
id. Phil. 10, 9, 18:
quamvis fuerit acutus, ut fuit,
id. Ac. 2, 22, 69; cf.:
incumbite in causam, Quirites, ut facitis,
id. Phil. 4, 5, 12:
tu modo istam imbecillitatem valetudinis sustenta, ut facis,
id. Fam. 7, 1, 5:
satis enim erat, probatum illum esse populo Romano, ut est,
id. Phil. 1, 15, 37.—
2.
With the correlative ita or sic: VTI LEGASSIT SVPER PECVNIA TVTELAVE SVAE REI, ITA IVS ESTO, Leg. XII. Tab. 5, fr. 3: alii, ut esse in suam rem ducunt, ita sint;
ego ita ero ut me esse oportet,
Plaut. Men. 5, 6, 24 sq.:
sic sum ut vides,
id. Am. 2, 1, 57:
omnes posthabui mihi res, ita uti par fuit,
Ter. Phorm. 5, 8, 15:
ut viro forti ac sapienti dignum fuit, ita calumniam ejus obtrivit,
Cic. Caecin. 7, 18.—In partic. with a superlative belonging to the principal sentence, attracted to the relative clause:
haec ut brevissime dici potuerunt, ita a me dicta sunt (= ita breviter dicta sunt ut dici potuerunt),
Cic. de Or. 2, 41, 174.—So ut qui, with sup.:
te enim semper sic colam et tuebor ut quem diligentissime,
Cic. Fam. 12, 62 fin.; without sic or ita:
causas ut honorificentissimis verbis consequi potero, complectar,
id. Phil. 14, 11, 29:
sed exigenda est ut optime possumus,
Quint. 12, 10, 38.—And with comp.:
eruditus autem sic ut nemo Thebanus magis,
Nep. Epam. 2, 1; cf.:
ad unguem Factus homo, non ut magis alter, amicus,
Hor. S. 1, 5, 33:
cocto Chium sic convenit, ut non Hoc magis ullum aliud,
id. ib. 2, 8, 48.—
3.
Doubled ut ut, as indefinite relative, = utcumque, in whatever manner, howsoever (mostly ante-class.; only with indic.):
gaudeo, ut ut erga me est merita,
Plaut. Am. 5, 1, 52:
age jam, utut est, etsi'st dedecori, patiar,
id. Bacch. 5, 2, 85:
utut est, mihi quidem profecto cum istis dictis mortuo'st,
id. Ps. 1, 3, 76:
utut res sese habet, pergam, etc.,
id. Most. 3, 1, 14:
non potis est pietati opsisti huic, ututi res sunt ceterae,
id. Ps. 1, 3, 36; id. Cist. 1, 1, 110:
sed ut ut haec sunt, tamen hoc faciam,
Ter. Phorm. 3, 2, 46; cf. id. ib. 3, 1, 4; id. Heaut. 1, 2, 26; id. Ad. 2, 2, 40; 4, 4, 22:
ut ut est res, casus consilium nostri itineris judicabit,
Cic. Att. 15, 25 B. and K. (dub.;
v. Orell. ad loc.): sed ut ut est, indulge valetudini tuae,
id. Fam. 16, 18, 1 dub. (al. ut est).—
4.
Causal, as, = prout, pro eo ut.
a.
Introducing a general statement, in correspondence with the particular assertion of the principal clause, ut = as, considering... that, in accordance with:
atque, ut nunc sunt maledicentes homines, uxori meae mihique objectent, lenociniam facere,
Plaut. Merc. 2, 3, 75:
ut aetas mea est, atque ut huic usus facto est,
id. Men. 5, 2, 1:
haud scio hercle ut homo'st, an mutet animum,
Ter. Phorm. 5, 2, 9:
praesertim, ut nunc sunt mores,
id. ib. 1, 2, 5:
atque ille, ut semper fuit apertissimus, non se purgavit, sed, etc.,
Cic. Mur. 25, 51:
permulta alia colligit Chrysippus, ut est in omni historia curiosus,
id. Tusc. 1, 45, 108:
magnifice et ornate, ut erat in primis inter suos copiosus, convivium comparat,
id. Verr. 2, 1, 26, § 65:
Kal. Sextilibus, ut tunc principium anni agebatur, consulatum ineunt,
Liv. 3, 6, 1:
tribuni, ut fere semper reguntur a multitudine magis quam regunt, dedere plebi, etc.,
id. 3, 71, 5:
transire pontem non potuerunt, ut extrema resoluta erant, etc.,
id. 21, 47, 3.—Ellipt.:
mortales multi, ut ad ludos, convenerant (ut fit, si ludi sunt),
Plaut. Men. prol. 30:
Epicharmi, acuti nec insulsi hominis, ut Siculi,
as was natural, he being a Sicilian, Cic. Tusc. 1, 8, 15; so,
Diogenes, liberius, ut Cynicus... inquit,
id. ib. 5, 33, 92:
ceterum haec, ut in secundis rebus, segniter otioseque gesta,
Liv. 23, 14, 1.—
b.
Reflecting the assertion to particular circumstances, etc., ut = for, as, considering:
hic Geta ut captus est servorum, non malus,
Ter. Ad. 3, 4, 34:
ut est captus hominum,
Cic. Tusc. 2, 27, 65; Caes. B. G. 4, 3: Themistocles ut apud nos perantiquus, ut apud Athenienses non ita sane vetus, in regard to us, etc., Cic. Brut. 10, 41:
Caelius Antipater, scriptor, ut temporibus illis, luculentus,
for those times, id. ib. 26, 102:
nonnihil, ut in tantis malis est profectum,
considering the unfortunate state of affairs, id. Fam. 12, 2, 2:
(orationis genus) ut in oratore exile,
for an orator, id. Or. 3, 18, 66:
multae (erant in Fabio) ut in homine Romano, litterae,
id. Sen. 4, 12:
consultissimus vir, ut in illa quisquam esse aetate poterat,
Liv. 1, 18, 1:
florentem jam ut tum res erant,
id. 1, 3, 3:
Apollonides orationem salutarem, ut in tali tempore, habuit,
id. 24, 28, 1:
Sp. Maelius, ut illis temporibus praedives,
id. 4, 13, 1: insigni, ut illorum temporum habitus erat, triumpho, id. 10, 46, 2:
Ardeam Rutuli habebant, gens ut in ea regione atque in ea aetate divitiis praepollens,
id. 1, 57, 1:
vir, ut inter Aetolos, facundus,
id. 32, 33, 9:
Meneclidas, satis exercitatus in dicendo, ut Thebanus scilicet,
Nep. Epam. 5, 2:
ad magnam deinde, ut in ea regione, urbem pervenit,
Curt. 9, 1, 14:
multum, ut inter Germanos, rationis ac sollertiae,
Tac. G. 30. —
c.
Ut before relatives, with subj., as it is natural for persons who, like one who, since he, since they, etc.; seeing that they, etc. (not in Cic.):
non demutabo ut quod certo sciam,
seeing that I know it for certain, Plaut. Ps. 1, 5, 153:
prima luce sic ab castris proficiscuntur ut quibus esset persuasum non ab hoste, sed ab homine amicissimo consilium datum,
Caes. B. G. 5, 31, 6:
facile persuadent (Lucumoni) ut cupido honorum, et cui Tarquinii materna tantum patria esset,
Liv. 1, 34, 6:
inde consul, ut qui jam ad hostes perventum cerneret, explorato, etc., procedebat,
id. 38, 18, 7:
Philippus, ut cui de summa rerum adesset certamen, adhortandos milites ratus, etc.,
id. 33, 4, 11:
Tarquinius ad jus regni nihil praeter vim habebat, ut qui neque populi jussu, neque auctoribus patribus regnaret,
id. 1, 49, 3; 25, 23, 3:
Aequorum exercitus, ut qui permultos annos imbelles egissent, sine ducibus certis, sine imperio,
id. 9, 45, 10:
igitur pro se quisque inermes, ut quibus nihil hostile suspectum esset, in agmen Romanum ruebant,
id. 30, 6, 3; 23, 15, 4; 23, 29, 12:
omnia nova offendit, ut qui solus didicerit quod inter multos faciendum est,
as is natural in one who, since he, Quint. 1, 2, 19:
in omni autem speciali inest generalis, ut quae sit prior,
id. 3, 5, 9:
ignara hujusce doctrinae loquacitas erret necesse est, ut quae vel multos vel falsos duces habeat,
id. 12, 2, 20; 5, 14, 28; 11, 3, 53.—Rarely with participle:
ne Volsci et Aequi... ad urbem ut ex parte captam venirent,
Liv. 3, 16, 2:
gens ferox cum procul visis Romanorum signis, ut extemplo proelium initura, explicuisset aciem, etc.,
id. 7, 23, 6.—
d.
With perinde or pro eo, with reference to several alternatives or degrees to be determined by circumstances, as, according as, to the extent that, in the measure that, etc.:
perinde ut opinio est de cujusque moribus, ita quid ab eo factum et non factum sit, existimari potest,
Cic. Clu. 25, 70:
in exspectatione civitas erat, perinde ut evenisset res, ita communicatos honores habitura,
Liv. 7, 6, 8: pro eo ut temporis difficultas aratorumque penuria tulit, Metell. ap. Cic. Verr. 2, 3, 54, § 126.—
C.
Transf. of local relations, like Gr. hina, where (very rare):
in eopse astas lapide, ut praeco praedicat,
Plaut. Bacch. 4, 7, 17:
flumen uti adque ipso divortio (aquae sunt),
Lucil. 8, 18 Mull.:
in extremos Indos, Litus ut longe resonante Eoa Tunditur unda,
Cat. 11, 2 sqq.; 17, 10; cf. Verg. A. 5, 329; Lucr. 6, 550 Munro ad loc.
II.
Conj.
A.
Introducing comparative clauses of manner, = eodem modo quo, as, like.
1.
In gen.
(α).
With sic as correlative:
haec res sic est ut narro tibi,
Plaut. Most. 4, 3, 40:
quae si ut animis sic oculis videre possemus, nemo de divina ratione dubitaret,
Cic. N. D. 2, 39, 99:
Pomponium Atticum sic amo ut alterum fratrem,
id. Fam. 13, 1, 5:
si sic ageres ut de eis egisti qui jam mortui sunt... ne tu in multos Autronios incurreres,
id. Brut. 72, 251:
sic, Scipio, ut avus hic tuus, ut ego, justitiam cole,
id. Rep. 6, 15, 15:
ut dicere alia aliis magis concessum est, sic etiam facere,
id. Quint. 11, 3, 150 (for ut... sic, in similes, v. sic, IV. 1. a.).—
(β).
With ita as correlative:
ut sementem feceris, ita metes,
Cic. Or. 2, 65, 261:
quamobrem, ut ille solebat, ita nunc mea repetat oratio populi origines,
id. Rep. 2, 1. 3:
non ut injustus in pace rex ita dux belli pravus fuit,
Liv. 1, 53, 1:
ut haec in unum congeruntur, ita contra illa dispersa sunt,
Quint. 9, 3, 39.—
(γ).
With other correlatives:
in balteo tracta ex caseo ad eundem modum facito ut placentum sine melle,
Cato, R. R. 78:
encytum ad eundem modum facito uti globos,
id. ib. 80:
cum animi inaniter moveantur eodem modo rebus his quae nulla sint ut iis quae sint,
Cic. Ac. 2, 15, 47:
disputationem exponimus, eisdem fere verbis, ut disputatumque est,
id. Tusc. 2, 3, 9: scelerum caput, ut tute es item omnis censes esse' [p. 1941] Plaut. Rud. 4, 4, 55:
ut filium bonum patri esse oportet, item ego sum patri,
id. Am. 3, 4, 9:
fecisti item ut praedones solent,
Cic. Verr. 2, 4, 9, § 21:
item ut illo edicto de quo ante dixi... edixit, etc.,
id. ib. 2, 1, 45, § 117;
so with item,
id. Or. 60, 202:
is reliquit filium Pariter moratum ut pater eius fuit,
Plaut. Aul. prol. 21.—With atque:
nec fallaciam astutiorem ullus fecit Poeta atque ut haec est fabrefacta a nobis,
Plaut. Cas. 5, 1, 7.—And after aliter = than:
si aliter ut dixi accidisset,
Cic. Rep. 1, 4, 7.—
(δ).
Without correlative:
rem omnem uti acta erat cognovit,
Sall. J. 71, 5:
quare perge ut instituisti,
Cic. Rep. 2, 11, 22:
apud me, ut apud bonum judicem, argumenta plus quam testes valent,
id. ib. 1, 38, 59:
miscent enim illas et interponunt vitae, ut ludum jocumque inter seria,
Sen. Vit. Beat. 12, 2:
comitetur voluptas, et circa corpus ut umbra versetur,
id. ib. 13, 5:
ut in animum ejus oratio, ut sol in oculos, incurrat,
Quint. 8, 2, 23.—
2.
In partic.
a.
Ut... ita or ut... sic; co-ordinate, introducing contrasted clauses.
(α).
= cum... tum, as... so, as on the one hand... so on the other, both and:
ut errare potuisti, sic decipi te non potuisse, quis non videt?
Cic. Fam. 10, 20, 2:
ut Poeni ad moenia urbis Romanae nullo prohibente se pervenisse in gloria ponebant, ita pigebat irriti incepti,
Liv. 26, 37, 6:
Dolabellam ut Tarsenses ita Laodiceni ultra arcessierunt,
Cic. Fam. 12, 13, 4:
fert sortem suam quisque ut in ceteris rebus ita in amicitiis,
Sen. Ben. 2, 28, 3.—
(β).
Concessive, = etsi... tamen, although... yet:
consul, ut fortasse vere, sic parum utiliter in praesens certamen, respondit, etc.,
Liv. 4, 6, 2:
Saguntini, ut a proeliis quietem habuerant per aliquot dies, ita non cessaverant ab opere,
id. 21, 11, 5:
ut quies certaminum erat, ita ab apparatu operum nihil cessatum,
id. 21, 8, 1:
haec omnia ut invitis, ita non adversantibus patriciis transacta,
id. 3, 55, 15:
in agrum Nolanum exercitum traducit, ut non hostiliter statim, ita... nihil praetermissurus,
id. 23, 14, 6; 23, 34, 12:
uti longe a luxuria, ita famae propior,
Tac. Agr. 6:
ut multo infirmior, ita aliquatenus lucidior,
Quint. 10, 1, 74:
ut est utilis saepe... ita obstabit melioribus,
id. 12, 2, 12:
quod, ut optimum est, ita longe quidem, sed sequitur tamen,
id. 5, 12, 9; cf. id. 10, 1, 62.—With certe in place of ita:
ut non demens, crudelis certe videtur,
Quint. 9, 2, 91.—
b.
Ita... ut;
in oaths or strong asseverations: ita me di amabunt ut ego hunc ausculto lubens,
Plaut. Aul. 3, 5, 22:
ita me di ament ut ego nunc non tam meapte causa Laetor quam illius,
Ter. Heaut. 4, 3, 8:
ita me di amabunt, ut nunc Menedemi vicem Miseret me,
id. ib. 4, 5, 1:
ita vivo ut maximos sumptus facio,
Cic. Att. 5, 15, 2.—So with sic:
sic me di amabunt ut me tuarum miseritum'st fortunarum,
Ter. Heaut. 3, 1, 54.—
c.
In exemplifications.
(α).
In gen., as for example, for instance:
nam aut ipsa cognitio rei perquiritur, ut: virtus suam ne, etc., aut agendi consilium exquiritur, ut: sitne sapienti, etc.,
Cic. de Or. 3, 29, 112:
sunt bestiae in quibus inest aliquid simile virtutis, ut in leonibus, ut in canibus, in equis, etc.,
id. Fin. 5, 14, 38:
in libero populo, ut Rhodi, ut Athenis, nemo est civium qui, etc.,
id. Rep. 1, 31, 47:
qui rem publicam constituissent, ut Cretum Minos, Lacedaemoniorum Lycurgus, etc.,
id. ib. 2, 1, 2; id. Ac. 2, 24, 76; id. Inv. 2, 52, 157:
est aliquid quod dominus praestare servo debeat, ut cibaria, ut vestiarium,
Sen. Ben. 3, 21, 2:
est etiam amarum quiddam... et aere, ut illud Crassi Ego te consulem putem? etc.,
Quint. 8, 3, 89; 4, 3, 12.—Where several instances are adduced, if each of them singly is made prominent, ut is repeated with each;
if they are taken in a group, ut occurs but once, e. g. quod erant, qui aut in re publica, propter sapientiam florerent, ut Themistocles, ut Pericles, ut Theramenes, aut, qui.. sapientiae doctores essent, ut Gorgias, Thrasymachus, Isocrates, etc.,
Cic. de Or. 3, 16, 59.—
(β).
Ut si, if for instance; for example, if, etc.; with subj.:
ut si accusetur is qui P. Sulpicium se fateatur occidisse,
Auct. Her. 1, 15, 25:
ut si quis hoc velit ostendere, eum qui parentem necarit, etc.,
Cic. Inv. 2, 15, 48:
ut si qui docilem faciat auditorem, etc.,
id. ib. 1, 18, 26:
ut si qui in foro cantet,
id. Off. 1, 40, 145:
ut si quis ei quem urgeat fames venenum ponat,
Liv. 6, 40, 12; cf. Auct. Her. 2, 26, 4; 2, 27, 43; 3, 2, 2; Cic. Inv. 1, 49, 92:
ut si obsessi de facienda ad hostem deditione deliberent,
Quint. 3, 8, 23:
ut si des arma timidis et imbellibus,
id. 12, 5, 2; 5, 10, 34; 2, 4, 18; 9, 2, 79 et saep.—So with cum:
ut cum marem feminamque filios dicimus,
Quint. 9, 3, 63; 1, 6, 22; 3, 8, 30; 9, 1, 3.—
d.
Before an appositive noun, as, the same as, like:
qui canem et felem ut deos colunt,
Cic. Leg. 1, 11, 32:
ut militiae Africanum ut deum coleret Laelius,
id. Rep. 1, 12, 18:
suam vitam ut legem praefert suis civibus,
id. ib. 1, 34, 52:
habuit (ei) honorem ut proditori, non ut amico fidem,
id. Verr. 2, 1, 15, § 38:
Hannibalem, non ut prudentem tantum virum, sed ut vatem omnium quae tum evenirent admirari,
Liv. 36, 15, 2: (Dionysium) dimisi a me ut magistrum Ciceronum non lubenter;
ut hominem ingratum non invitus,
in his capacity of, Cic. Att. 8, 10:
qui ante captas Syracusas non desciverant... ut socii fideles accepti, quos metus post captas Syracusas dediderat, ut victi a victore leges acceperunt,
Liv. 25, 40, 4:
qui et ipsum, ut ambiguae fidei virum, suspectum jam pridem habebat,
id. 24, 45, 12:
Cicero ea quae nunc eveniunt cecinit ut vates,
Nep. Att. 16:
et ipsam (virtutem) ut deos, et professores ejus ut antistites colite,
Sen. Vit. Beat. 26, 7:
hunc ut deum homines intuebuntur,
Quint. 12, 10, 65:
id ut crimen ingens expavescendum est,
id. 9, 3, 35.—
e.
Ut si = quasi, velut si, tamquam si, as if, just as if:
mater coepit studiose... educere ita uti si esset filia,
Ter. Eun. 1, 2, 37:
Rufio tuus ita desiderabatur ut si esset unus e nobis,
Cic. Fam. 7, 20, 1:
ejus negotium sic velim suscipias ut si esset res mea,
id. ib. 2, 14, 1:
ita se gerant in istis Asiaticis itineribus ut si iter Appia via faceres,
id. Q. Fr. 1, 1, 6:
qui aliis nocent ut in alios liberales sint, in eadem sunt injustitia ut si in suam rem aliena convertant,
id. Off. 1, 14, 42; id. Opt. Gen. 4, 10:
similes sunt ut si qui gubernatorem in navigando nihil agere dicant,
like men who should say, Cic. Sen. 6, 17: similiter facere eos... ut si nautae certarent, etc., they act like sailors who, etc., id. Off. 1, 25, 87.—
f.
Ut quisque... ita (sic), with superlatives (= eo magis... quo magis, with indefinite subjects): ut quisque est vir optimus, ita difficillime alios improbos suspicatur, the better a man is, the more difficult it is for him to, etc., Cic. Q. Fr. 1, 1, 4, § 12:
ut quaeque res est turpissima, sic maxime et maturissime vindicanda est,
id. Caecin. 2, 7:
ut quisque (morbus) est difficillimus, ita medicus nobilissimus quaeritur,
id. Clu. 21, 57:
ut quisque te maxime cognatione... attingebat, ita maxime manus tua putabatur,
id. Verr. 2, 2, 10, § 27; id. Off. 1, 16, 50; 1, 19, 64:
nam ut quaeque forma perfectissima ita capacissima est,
Quint. 1, 10, 40.—This construction is variously modified,
(α).
With ita understood:
facillime ad res injustas impellitur ut quisque altissimo animo est,
Cic. Off. 1, 19, 65. —
(β).
With virtual superlatives:
ut quisque in fuga postremus ita in periculo princeps erat,
Cic. Verr. 2, 5, 34, § 90:
ut quisque optime institutus est, esse omnino nolit in vita, si, etc.,
id. Fin. 5, 20, 57.—
(γ).
The superlatives omitted in either clause:
ut quisque aetate antecedit, ita sententiae principatum tenet,
Cic. Sen. 18, 64:
ut quisque aetate et honore antecedebat, ita sententiam dixit,
id. Verr. 2, 4, 64, § 143:
pro se quisque, ut in quoque erat auctoritatis plurimum, ad populum loquebatur,
id. ib. 2, 1, 27, §
68: ut quisque gradu proximus erat, ita ignominiae objectus,
Liv. 9, 6, 1:
ut quisque maxime laboraret locus, aut ipse occurrebat, aut aliquos mittebat,
id. 34, 38, 6.—And with tum = ita:
nec prodesse tantum, sed etiam amari potest, tum... ut quisque erit Ciceroni simillimus,
in proportion to his resemblance, Quint. 2, 5, 20.—
(δ).
With a comparative in one of the terms:
major autem (societas est) ut quisque proxime accederet,
Cic. Lael. 5, 19.—
(ε).
Without superlative, as, according as:
de captivis, ut quisque liber aut servus esset, suae fortunae a quoque sumptum supplicium est,
Liv. 3, 18, 10 (for ut quisque... ita, in temporal clauses, v. B. 3. g infra).—
B.
Introducing a temporal clause, the principal predicate being an immediate sequence; orig. = quo tempore.
1.
With perf. indic.
a.
In gen., as soon as:
principio ut illo advenimus... continuo Amphitruo delegit viros, etc.,
Plaut. Am. 1, 1, 49:
ut hinc te intro ire jussi, opportune hic fit mi obviam,
Ter. And. 3, 4, 11:
ut abii abs te fit forte obviam Mihi Phormio,
id. Phorm. 4, 3, 12:
ut modo argentum tibi dedimus apud forum, recta domum Sumus profecti,
id. ib. 5, 6, 19; id. Hec. 3, 3, 5; 5, 1, 26; id. Eun. 4, 7, 12:
qui ut peroravit, surrexit Clodius,
Cic. Q. Fr. 2, 3, 2:
eumque ut salutavit, amicissime apprehendit,
id. Rep. 1, 11, 7:
qui ut huc venit... hominesque Romanos bellicis studiis ut vidit incensos, existimavit, etc.,
id. ib. 2, 13, 25; cf. id. Verr. 2, 4, 22, § 48; id. Phil. 9, 4, 9; id. Brut. 8, 30:
ut vero aquam ingressi sunt... tum utique egressis rigere omnibus corpora,
Liv. 21, 54, 9:
ut haec dicta in senatu sunt, dilectus edicitur,
id. 3, 10, 9; 23, 34, 6; 24, 44, 10.—
b.
In oblique discourse:
Ariovistum, ut semel Gallorum copias vicerit, superbe et crudeliter imperare,
Caes. B. G. 1, 31.—
c.
With primum, when first, as soon as ever:
atque ego, ut primum fletu represso loqui posse coepi, Quaeso inquam, etc.,
Cic. Rep. 6, 15, 15:
Siculi, ut primum videre volgari morbos, in suas quisque urbes dilapsi sunt,
Liv. 25, 26, 13: ut primum lingua coepit esse in quaestu, curam morum qui diserti habebantur reliquerunt, Quint. prooem. 13.—
d.
Rarely of coincidence in time:
nam ut dudum adcurrimus ad Alcesimarchum... tum mi puto prae timore hic excidisse Cistellam,
Plaut. Cist. 4, 2, 46.—
e.
Ut = ex quo tempore. since:
ut Brundusio profectus es, nullae mihi abs te sunt redditae litterae,
Cic. Att. 1, 15, 2.—
2.
With imperf. indic.
(α).
In gen.: Fabii oratio fuit qualis biennio ante;
deinde, ut vincebatur consensu, versa ad P. Decium collegam poscendum,
Liv. 10, 22, 2:
deinde ut nulla vi perculsos sustinere poterat, Quid ultra moror, inquit, etc.,
id. 10, 28, 20:
Marcellus, ut tanta vis ingruebat mali, traduxerat in urbem suos,
id. 25, 26, 15:
ut vero... exurebatur amoenissimus Italiae ager, villaeque passim incendiis fumabant... tum prope de integro seditione accensi,
id. 22, 14, 1.— And with perf. and imperf. in co-ordinate clauses:
consules, ut ventum ad Cannas est, et in conspectu Poenum habebant,
Liv. 22, 44, 1:
ut in extrema juga ventum, et hostes sub oculis erant,
id. 22, 14, 3:
ut Poenus apparuit in collibus, et pauci... adferebant, etc.,
id. 24, 1, 6.—
(β).
Of repeated past actions, whenever:
ut quaeque pars castrorum nudata defensoribus premi videbatur, eo occurrere et auxilium ferre,
Caes. B. G. 3, 4.—
3.
With plupf.
(α).
= postquam (rare):
ut hinc forte ea ad obstetricem erat missa,
Ter. Ad. 4, 4, 10:
ut ad mare nostrae cohortes excubuerant, accessere subito prima luce Pompejani,
Caes. B. C. 3, 63.—
(β).
In epistolary style = the Engl. perf.:
litteras scripsi... statim ut tuas legeram (= litteras nunc scribo, ut tuas legi),
Cic. Att. 2, 12, 4:
ut Athenas a. d. VII. Kal. Quinct. veneram, exspectabam ibi jam quartum diem Pomptinium (= ut veni, exspecto),
id. ib. 5, 10, 1.—
(γ).
Of repeated past actions, whenever:
ut cujusque sors exciderat... alacer arma capiebat,
Liv. 21, 42, 3 dub.:
ut quisque istius animum offenderat, in lautumias statim coniciebatur,
Cic. Verr. 2, 5, 55, § 143:
ut quidque ego apprehenderam, statim accusator extorquebat e manibus,
id. Clu. 19, 52:
ut cuique erat locus attributus, ad munitiones accedunt,
Caes. B. G. 7, 81; cf.:
ut quisque arma ceperat... inordinati in proelium ruunt,
Liv. 23, 27, 5.—With ita as correl.:
ut enim quisque contra voluntatem ejus dixerat, ita in eum judicium de professione jugerum postulabatur,
Cic. Verr. 2, 3, 15, § 39.—
4.
With fut. perf., or, in oblique discourse, plupf. subj.:
neque, ut quaeque res delata ad nos erit, tum denique scrutari locos debemus,
Cic. Or. 2, 34, 146:
traditum esse ut quando aqua Albana abundasset, tum... victoriam de Veientibus dari,
Liv. 5, 15, 11 (for ut after simul, v. simul, VI.).—
C.
Introducing substantive clauses, that; always with subj. (cf. ut as interrog. adverb in dependent clauses, I. A. 3. supra).
1.
In object clauses.
a.
In clauses which, if independent, would take the imperative mood, often rendered by the Engl. infinitive.
(α).
After verbs denoting [p. 1942] to wish, request, pray, demand, or invite:
malim istuc aliis ita videatur quam uti tu, soror, te collaudes,
Plaut. Poen. 5, 4, 18:
equidem mallem ut ires,
Cic. Att. 1, 16, 8:
equidem vellem ut pedes haberent (res tuae),
id. Fam. 7, 31, 2:
volo uti mihi respondeas num quis, etc.,
id. Vatin. 7, 17:
precor (deos) ut his infinitis nostris malis contenti sint,
id. Q. Fr. 1, 3, 9:
postulo ut ne quid praejudicati afferatis,
id. Clu. 2, 5:
petebant uti equites praemitterent,
Caes. B. G. 4, 11:
tibi instat Hortensius ut eas in consilium,
Cic. Quint. 10, 34:
hoc ut aliquando fieret, instabat,
Sen. Clem. 2, 1, 2:
illum Dolabellae dixisse (= eum rogasse) ut ad me scriberet (= me rogaret), ut in Italiam quam primum venirem,
Cic. Att. 11, 7, 2:
cupio ut quod nunc natura et impetus est, fiat judicium,
Sen. Clem. 2, 2, 2:
senectutem ut adipiscantur omnes optant,
Cic. Lael. 2, 4:
exigo a me, non ut optimis par sim, sed ut malis melior,
Sen. Vit. Beat. 17, 3.—With ut ne = ne:
Trebatio mandavi, ut, si quid te eum velles ad me mittere, ne recusaret,
Cic. Fam. 4, 1, 2; Tac. H. 4, 58 fin. —Also without verb, like utinam, to express a wish;
esp. in imprecations (ante-class.): ut te cum tua Monstratione magnus perdat Juppiter,
Ter. Ad. 4, 6, 2:
ut illum di deaeque perdant,
id. Eun. 2, 3, 10; id. Heaut. 4, 6, 6.—
(β).
After verbs expressing or implying advice, suggestion, or exhortation:
ego vos hortari tantum possum ut, etc.,
Cic. Lael. 5, 17:
quod suades ut ad Quinctium scribam, etc.,
id. Att. 11, 16, 4:
tibi auctor sum ut eum tibi ordinem reconcilies,
id. Fam. 1, 9, 26:
censeo ut iter reliquum conficere pergas,
I propose, id. Or. 2, 71, 200; Caes. B. C. 1, 2; Liv. 30, 40, 4:
dixeram a principio ut sileremus,
I had advised, Cic. Brut. 42, 157:
Pompejum monebat ut meam domum metueret,
id. Sest. 64, 133:
equidem suasi ut Romam pergeret,
id. Att. 16, 8, 2:
M. Messalae et ipsi Attico dixit ut sine cura essent,
exhorted, id. ib. 16, 16, A, 5.—
(γ).
After verbs expressing resolution or agreement to do something:
rus ut irem jam heri constitiveram,
Plaut. Ps. 1, 5, 136:
decrevistis ut de praemiis militum primo quoque tempore referretur,
Cic. Phil. 5, 2, 4:
constitueram ut pridie Idus Aquini manerem,
id. Att. 16, 10, 1:
statuunt ut decem millia hominum in oppidum submittantur,
Caes. B. G. 7, 21:
Hasdrubal paciscitur cum Celtiberorum principibus ut copias inde abducant,
Liv. 25, 33, 3:
illos induxisse in animum, ut superbo quondam regi, tum infesto exuli proderent (patriam),
id. 2, 5, 7; 27, 9, 9; 42, 25, 11:
ut ne plebi cum patribus essent conubia sanxerunt,
Cic. Rep. 2, 27, 63:
servitia urbem ut incenderent conjurarunt,
Liv. 4, 45, 1.—
(δ).
After verbs of command or prohibition:
imperat Laelio ut per collis circumducat equites,
Liv. 28, 33, 11:
illud praecipiendum fuit ut... diligentiam adhiberemus,
Cic. Lael. 16, 60:
M. Aemilio senatus negotium dat ut Patavinorum seditionem comprimeret,
Liv. 41, 27, 3:
consul edicere est ausus ut senatus ad vestitum rediret,
Cic. Pis. 8, 18:
jubet sententiam ut dicant suam,
Plaut. Am. 1, 1, 50:
hic tibi in mentem non venit jubere ut haec quoque referret,
Cic. Verr. 2, 4, 12, § 28.—With ne:
iis praedixit, ut ne prius Lacedaemoniorum legatos dimitteret, quam ipse esset remissus,
Nep. Them. 7, 3.—
(ε).
Verbs expressing permission:
atque ille legem mihi de XII. tabulis recitavit quae permittit ut furem noctu liceat occidere,
Cic. Tull. 20, 47:
concedo tibi ut ea praetereas quae, etc.,
id. Rosc. Am. 19, 54:
dabis mihi hanc veniam ut eorum... auctoritatem Graecis anteponam,
id. de Or. 1, 6, 23:
ille tibi potestatem facturus est ut eligas utrum velis,
id. Div. in Caecil. 14, 45:
illud natura non patitur ut aliorum spoliis nostras facultates augeamus,
id. Off. 3, 5, 22.—
b.
In dependent clauses implying an aim or end.
(α).
After verbs denoting direction and inclination of the mind, care, purpose, intention, or striving:
ut plurimis prosimus enitimur,
Cic. Ac. 2, 2, 6:
facilior erit ut albam esse nivem probet quam erat Anaxagoras,
he will be more inclined, disposed, id. ib. 2, 36, 117: ne ille longe aberit ut argumento credat philosophorum, far remote from believing = not inclined, id. ib. 2, 47, 144: qui sibi hoc sumpsit ut conrigat mores aliorum, quis huic ignoscat si, who undertakes to correct, id. Verr. 2, 3, 1, § 2:
navem idoneam ut habeas diligenter videbis,
care, id. Fam. 16, 1, 2:
ille intellexit id agi atque id parari ut filiae suae vis afferretur,
id. Verr. 2, 1, 26, § 67:
pater potuit animum inducere ut naturam ipsam vinceret,
id. Rosc. Am. 19, 53:
cum senatus temptaret ut ipse gereret sine rege rem publicam,
id. Rep. 2, 12, 23:
equidem ut honore dignus essem, maxime semper laboravi,
id. Planc. 20, 50:
omni contentione pugnatum est ut lis haec capitis existimaretur,
id. Clu. 41, 116:
omnis spes ad id versa ut totis viribus terra adgrederentur,
Liv. 24, 34, 12:
omnis cura solet in hoc versari, semper ut boni aliquid efficiam dicendo,
Cic. de Or. 2, 75, 306:
se miliens morituros potius quam ut tantum dedecoris admitti patiantur,
Liv. 4, 2, 8; 2, 34, 11.—
(β).
Verbs of effecting:
nec potui tamen Propitiam Venerem facere uti esset mihi,
Plaut. Poen. 2, 6:
prior pars orationis tuae faciebat ut mori cuperem,
Cic. Tusc. 1, 47, 112:
caritas annonae faciebat ut istuc... tempore magnum videretur,
id. Verr. 2, 3, 92, § 215:
sol efficit ut omnia floreant,
id. N. D. 2, 15, 41:
potest praestare ut ea causa melior esse videatur,
id. Or. 1, 10, 44:
non committam ut tibi ipse insanire videar,
id. Fam. 5, 5, 3:
di prohibeant, judices, ut hoc praesidium sectorum existimetur,
id. Rosc. Am. 52, 151:
effecisti ut viverem et morerer ingratus,
Sen. Ben. 2, 25, 1:
quibus nihil aliud actum est quam ut pudor hominibus peccandi demeretur,
id. Vit. Beat. 26, 6.—
(γ).
Verbs of obtaining:
Dumnorix a Sequanis impetrat ut per fines suos Helvetios ire patiantur,
Caes. B. G. 1, 9:
quid assequitur, nisi hoc ut arent qui... in agris remanserunt,
what does he gain, Cic. Verr. 2, 3, 55, § 128:
facile tenuit ut (Chalcidis) portae sibi aperirentur,
Liv. 35, 51, 6:
vicerunt tribuni ut legem perferrent,
id. 4, 25, 13.—
(δ).
Verbs of inducing and compelling:
nec ut omnia quae praescripta sunt defendamus necessitate ulla cogimur,
Cic. Ac. 2, 3, 8:
civitati persuasit ut de finibus suis exirent,
Caes. B. G. 1, 2:
exspectatione promissi tui moveor ut admoneam te,
Cic. Fam. 9, 8, 1:
Parhedrum excita ut hortum ipse conducat,
id. ib. 16, 18, 2:
ille adduci non potest ut... ne lucem quoque hanc eripere cupiat, etc.,
id. Rosc. Am. 52, 150:
impellit alios avaritia, alios iracundia ut levem auditionem pro re comperta habeant,
Caes. B. G. 7, 42:
ut de clementia scriberem, Nero Caesar, una me vox tua maxime compulit,
Sen. Clem. 2, 1, 1.—
(ε).
After verbs implying duty, right, rule, condition, or possibility:
cum mihi ne ut dubitem quidem relinquatur,
not even the possibility of doubt, Cic. Ac. 2, 38, 119:
obsides inter se dent, Sequani ne itinere Helvetios prohibeant, Helvetii ut sine maleficio transeant,
Caes. B. G. 1, 9:
se ita a majoribus didicisse ut magis virtute quam dolo contenderent,
id. ib. 1, 13:
mea lenitas hoc exspectavit ut id quod latebat erumperet,
Cic. Cat. 2, 12, 27:
(natura) nobis insculpsit in mentibus, ut eos (deos) aeternos et beatos haberemus,
id. N. D. 1, 17, 45:
hoc mihi Metellus non eripuit, hoc etiam addidit ut quererer hoc sociis imperari,
he gave the additional right, id. Verr. 2, 2, 68, § 164:
ut vero conloqui cum Orpheo, Musaeo, Homero liceat, quanti tandem aestimatis?
the privilege of conversing, id. Tusc. 1, 41, 98:
respondet Socrates sese meruisse ut amplissimis honoribus decoraretur,
id. Or. 1, 54, 272:
meruit ut suspendatur,
Sen. Ep. 7, 5:
quia enim non sum dignus prae te ut figam palum in parietem,
Plaut. Mil. 4, 4, 4.—So after dignus, Liv. 24, 16, 19; Quint. 8, 5, 12.—
c.
After verbs of fearing, where ut implies a wish contrary to the fear; that not:
rem frumentariam, ut satis commode supportari posset, timere se dicebant,
Caes. B. G. 1, 39:
vereor ut satis diligenter actum sit in senatu de litteris meis,
Cic. Att. 6, 4, 2:
verebar ut redderentur,
id. Fam. 12, 19, 1:
sin homo amens diripiendam urbem daturus est, vereor ut Dolabella ipse satis nobis prodesse possit,
id. ib. 14, 14, 1:
veretur Hiempsal ut foedus satis firmum sit,
id. Leg. 2, 22, 58:
timeo ut sustineas,
id. Fam. 14, 2, 3:
o puer, ut sis vitalis, metuo, et majorum ne quis amicus Frigore te feriat,
Hor. S. 2, 1, 60.— So sometimes after video, with weakened force: vide ut sit, nearly = perhaps it is not (cf. Roby, Gr. 2, p. 280): considerabitis, vestri similes feminae sintne Romae;
si enim non sunt, videndum est, ut honeste vos esse possitis,
Cic. Fam. 14, 14, 1.—Very rarely ut stands for ne after verbs of fearing:
quia nihil minus, quam ut egredi obsessi moenibus auderent, timeri poterat,
Liv. 28, 22, 12 Weissenb. ad loc.:
ut ferula caedas meritum... non vereor,
Hor. S. 1, 3, 120 Jan. and Orell. ad loc. —
d.
In interrogative clauses represented as untrue, rejecting a supposition or thought with indignation (nearly = fierine potest ut):
me ut quisquam norit, nisi ille qui praebet cibum?
Plaut. Pers. 1, 3, 52:
te ut ulla res frangat, tu ut umquam te corrigas?
Cic. Cat. 1, 9, 22:
egone ut te interpellem?
id. Tusc. 2, 18, 42:
pater ut in judicio capitis obesse filio debeat?
id. Planc. 13, 31:
egone ut prolis meae fundam cruorem?
Sen. Med. 927.—
2.
In subject clauses, with impersonal predicates.
a.
With a predicate adjective.
(α).
With the idea of rule, duty, etc.:
id arbitror Adprime in vita utile esse, ut ne quid nimis,
Ter. And. 1, 1, 34:
reliquum est ut de Catuli sententia dicendum videatur,
Cic. Imp. Pomp. 20, 59:
praeclarum est et verum ut eos qui nobis carissimi esse debeant, aeque ac nosmet ipsos amemus,
id. Tusc. 3, 29, 73:
ergo hoc sit primum ut demonstremus quem imitetur,
id. de Or. 2, 22, 90:
proximum est ut doceam, etc.,
id. N. D. 2, 29, 73:
extremum est ut te orem, etc.,
id. Fam. 4, 13, 7:
ei (Dionysio) ne integrum quidem erat ut ad justitiam remigraret,
permission, id. Tusc. 5, 21, 62. —With predicates, aequum est, par (anteclass. and rare):
aequom videtur tibi ut ego alienum quod est Meum esse dicam?
Plaut. Rud. 4, 7, 4:
non par videtur... praesente ibus una paedagogus ut siet,
id. Bacch. 1, 2, 31.—
(β).
In clauses expressing result and consequence:
magnificum illud etiam et gloriosum ut Graecis de philosophia litteris non egeant, illud,
that result of my labors, Cic. Div. 2, 2, 5:
consentaneum est huic naturae ut sapiens velit gerere et administrare rem publicam,
id. Fin. 3, 20, 68. —
(γ).
In clauses represented as real, true, false, certain, or probable (where the acc. and inf. might be used):
concedetur verum esse ut bonos boni diligant,
Cic. Lael. 14, 50: sin autem illa veriora ut idem interitus animorum et corporum, etc., id. ib 4, 14; cf.:
concedant ut hi viri boni fuerin (= concedant vere factum esse ut, etc.),
id. ib. 5, 18:
si verum est ut populus Romanus omnis gentes virtute superarit, etc.,
Nep. Hann. 1, 1:
de ipso Roscio potest illud quidem esse falsum ut circumligatus fuerit, angui,
Cic. Div. 2, 31, 66:
non est verisimile ut Chrysogonus horum litteras adamarit aut humanitatem,
id. Rosc. Am. 41, 121:
deos verisimile est ut alios indulgentius tractent propter parentis, alios propter futuram posterorum indolem,
Sen. Ben. 4, 32, 1; so,
rarum est ut,
Quint. 3, 19, 3:
quid tam inusitatum quam ut, etc.,
Cic. Imp. Pomp. 21, 62.—And after potius:
multi ex plebe spe amissa potius quam ut cruciarentur... se in Tiberim praecipitaverunt,
Liv. 4, 12, 11.—
b.
With predicate nouns.
(α).
Expressing the idea of a verb which would require an object clause, with ut:
quoniam ut aliter facias non est copia,
Plaut. Merc. 5, 4, 30:
Romano in hostico morandi causa erat ut hostem ad certamen eliceret,
Liv. 6, 31, 7:
vetus est lex amicitiae ut idem amici semper velint,
Cic. Planc. 2, 5:
consensus fuit senatus ut mature proficisceremur (= decretum est a senatu),
id. Fam. 3, 3, 1:
fuit hoc sive meum, sive rei publicae fatum ut in me unum omnis illa inclinatio temporum incumberet,
ordained by fate, id. Balb. 26, 58:
tempus est ut eamus ad forum,
Plaut. Mil. 1, 1, 72:
dicasque tempus maximum esse ut eat,
id. ib. 4, 3, 9:
primum est officium ut homo se conservet in naturae statu,
Cic. Fin. 3, 6, 20:
ejus culturae hoc munus est ut efficiat, etc.,
id. ib. 4, 14, 38:
caput illud est ut Lyconem recipias in necessitudinem tuam,
duty, id. Fam. 13, 19, 3; so,
caput est ut, etc.,
id. de Or. 1, 19, 87:
fuit hoc quoddam inter Scipionem et Laelium jus ut Scipio Laelium observaret parentis loco,
id. Rep. 1, 12, 18:
mea ratio in dicendo haec esse solet ut boni quod habeat id amplectar,
id. de Or. 2, 72, 292; so,
ratio est ut,
id. Verr. 1, 11, 34: est mos hominum ut [p. 1943] nolint eundem pluribus excellere, id. Brut. 21, 84:
est hoc Gallicae consuetudinis ut, etc.,
Caes. B. G. 4, 5.—
(β).
Expressing result and consequence:
est hoc commune vitium in magnis liberisque civitatibus ut invidia gloriae comes sit,
Nep. Chabr. 3, 3.—
c.
With impersonal verbs.
(α).
Including the idea of a verb requiring an object clause, with ut:
convenit, victi utri sint eo proelio, urbem, agrum... seque uti dederent,
Plaut. Am. 1, 1, 71:
mihi cum Dejotaro convenit ut ille in meis castris esset,
Cic. Att. 6, 1, 14:
placitum est ut in aprico loco considerent,
id. Rep. 1, 12, 18:
postea mihi placuit ut, etc.,
id. Or. 1, 34, 155:
ad Appii Claudii senectutem accedebat etiam ut caecus esset,
id. Sen. 6, 16.—So after fit, it happens:
fit ut natura ipsa ad ornatius dicendi genus incitemur,
Cic. Or. 2, 83, 338:
potest fieri ut res verbosior haec fuerit, illa verior,
it may be that, id. Att. 8, 3, 6; id. Ac. 2, 11, 36; id. Verr. 2, 2, 77, § 190.—
So with accidit, evenit, contigit: accidit... ut illo itinere veniret Lampsacum,
Cic. Verr. 2, 1, 24, § 63; so id. Imp. Pomp. 9, 25:
sed tamen hoc evenit ut in vulgus insipientium opinio valeat,
id. Tusc. 2, 26, 63:
utinam Caesari contigisset ut esset optimo cuique carissimus,
id. Phil. 5, 18, 49.—
(β).
Denoting consequence:
ex quo efficitur ut quidquid honestum sit, idem sit utile,
Cic. Off. 2, 3, 10:
sequitur ut dicamus quae beneficia danda sint et quemadmodum,
Sen. Ben. 1, 11, 1:
sequitur ut causa ponatur,
Cic. Or. 2, 81, 331.—
(γ).
Est, in the meaning fit, or causa est:
est ut plerique philosophi nulla tradant praecepta dicendi,
it is a fact that, Cic. Or. 2, 36, 152:
non est igitur ut mirandum sit ea praesentiri,
there is no reason for wondering, id. Div. 1, 56, 128:
quando fuit ut quod licet non liceret?
id. Cael. 20, 48; so, in eo est ut, prope est ut, to be on the point of, to be near to:
jam in eo rem fore ut Romani aut hostes aut domini habendi sint,
Liv. 8, 27, 3:
cum jam in eo esset ut comprehenderetur,
Nep. Paus. 5, 1; id. Milt. 7, 3:
jam prope erat ut ne consulum quidem majestas coerceret iras hominum,
Liv. 2, 23, 14:
prope est ut lamentationem exigat,
Sen. Clem. 2, 6, 4.— Here belongs the circumlocution of the periphrastic future by futurum esse or fore, with ut; generally in the inf.:
arbitrabar fore ut lex de pecuniis repetundis tolleretur,
Cic. Verr. 1, 14, 41.—Very rarely in the indic.:
futurum est ut sapiam,
Sen. Ep. 117, 29.—
3.
In attributive clauses, dependent on nouns not belonging to the predicate.
a.
With the idea of resolve, etc.:
vicit sententia ut mitterentur coloni,
Liv. 9, 26, 4:
sententiam dixit (= censuit) ut judicum comitia haberentur,
Cic. Q. Fr. 2, 1, 2; id. Fam. 4, 4, 5; id. Tusc. 5, 41, 119; id. Leg. 3, 15, 33.—
b.
Of agreement:
fide accepta ut remitterent eum,
Liv. 24, 48, 8. —
c.
Of law, rule, etc.:
praetores rogationem promulgarunt ut omnes regiae stirpis interficerentur,
Liv. 24, 25, 10:
senatus consultum factum est ut M. Fulvius litteras extemplo ad consulem mitteret,
id. 35, 24, 2:
haec ei est proposita condicio ut aut juste accusaret aut acerbe moreretur,
Cic. Clu. 14, 42:
Suevi in eam se consuetudinem induxerunt ut locis frigidissimis lavarentur in fluminibus,
Caes. B. G. 4, 1.—
d.
Of duty:
jusjurandum poscit ut quod esse ex usu Galliae intellexissent, communi consilio administrarent,
Caes. B. G. 8, 6. —
e.
Of purpose, inclination, etc.:
vobis dent di mentem oportet ut prohibeatis, etc.,
make you inclined, Liv. 6, 18, 9:
causa mihi fuit huc veniendi ut quosdam hinc libros promerem,
Cic. Fin. 3, 2, 8:
confectio tabularum hanc habet vim (= efficit) ut quidquid fingatur aut non constet, appareat,
id. Font. 2, 3.—
f.
Of effect, result, etc.:
fuit ista quondam virtus ut viri fortes acrioribus suppliciis civem perniciosum quam hostem everterent,
Cic. Cat. 1, 1, 3:
habet hoc virtus ut viros fortis species ejus et pulchritudo etiam in hoste posita delectet,
id. Pis. 32, 81:
damnatum poenam sequi oportebat ut igni cremaretur,
Caes. B. G. 1, 4.—
4.
In clauses of manner, that, so that.
a.
With ita, sic, adeo, tantus, talis, or tam as antecedent (v. hh. vv.;
anteclass. ut qui = ut): Adeon' me fungum fuisse ut qui illi crederem?
Plaut. Bacch. 2, 3, 49.—
b.
With is or hic as antecedent: eos deduxi testes et eas litteras deportavi ut de istius facto dubium esse nemini possit, Cic. Verr. 2, 4, 42, § 91:
ejusmodi res publica debet esse ut inimicus neque deesse nocenti possit, neque obesse innocenti (ejusmodi = talis),
id. ib. 2, 3, 69, §
162: eo perducam servum ut in multa liber sit,
Sen. Ben. 3, 19, 2:
non eo loco res humanae sunt ut vobis tantum otii supersit,
id. Vit. Beat. 27, 6:
haec aequitas in tuo imperio fuit, haec praetoris dignitas ut servos Siculorum dominos esse velles,
Cic. Verr. 2, 3, 38, § 87:
hoc jure sunt socii ut eis ne deplorare quidem de suis incommodis liceat,
id. ib. 2, 2, 27, § 65.—
c.
Without antecedents, so that:
cujus aures clausae veritati sunt ut ab amico verum audire nequeat, hujus salus desperanda est,
Cic. Lael. 24, 90:
in virtute multi sunt ascensus, ut is maxima gloria excellat qui virtute plurimum praestet,
id. Planc. 25, 60:
mons altissimus impendebat ut perpauci prohibere possent,
Caes. B. G. 1, 6:
accessit quod Domitius Heraclea iter fecerat, ut ipsa fortuna illum obicere Pompejo videretur,
id. B. C. 3, 79:
pecunia a patre exacta crudeliter, ut divenditis omnibus bonis aliquamdiu trans Tiberim veluti relegatus viveret,
Liv. 3, 13, 10:
fama Gallici belli pro tumultu valuit ut et dictatorem dici placeret,
id. 8, 17, 6:
nihilo minus... magnas percipiendum voluptates, ut fatendum sit, etc.,
Sen. Vit. Beat. 12, 1.—
d.
Idiomat. with non.
(α).
Ut non, when the principal sentence is negative, without: non possunt una in civitate multi rem ac fortunam amittere ut non plures secum in eandem trahant calamitatem, without dragging, etc., Cic. Imp. Pomp. 7, 19:
flaminem Quirinalem neque mittere a sacris neque retinere possumus ut non deum aut belli deseramus curam,
Liv. 24, 8, 10:
non ita fracti animi civitatis erant ut non sentirent, etc.,
id. 45, 25, 12:
nusquam oculi ejus flectentur ut non quod indignentur inveniant,
Sen. Ira, 2, 7, 2:
ajunt, nec honeste quemquam vivere ut non jucunde vivat, nec jucunde ut non honeste quoque,
id. Vit. Beat. 6, 3:
nemo in eo quod daturus es gratiam suam facere potest ut non tuam minuat,
id. Ben. 2, 4, 3; cf. also: ut non conferam vitam neque existimationem tuam cum illius;
neque enim est conferenda (= ut omittam conferre),
Cic. Verr. 2, 4, 20, § 45.—
(β).
Non ut, followed by sed quod, causal (= non quod, sed quod;
rare): earum exempla tibi misi non ut deliberarem reddendaene essent, sed quod non dubito, etc.,
not that... but because, Cic. Att. 14, 17, 4:
haec ad te scribo non ut queas tu demere solitudinem, sed, etc.,
id. ib. 11, 15, 3.—Followed by sed ut:
benigne accipe (beneficium): rettulisti gratiam, non ut solvisse te putes, sed ut securior debeas,
Sen. Ben. 2, 35, 5; and in reversed order: quorsum haec praeterita? Quia sequitur illud, etc.;
non ut eas res causam adferrent amoris,
Cic. Fat. 15, 35.—Rarely nedum ut, in the sense of nedum alone, much less that, not to mention that (mostly post-class.; cf.
Zumpt, Gram. § 573): ne voce quidem incommoda, nedum ut illa vis fieret, paulatim permulcendo mansuefecerant plebem,
Liv. 3, 14, 6 Weissenb. ad loc.:
quando enim... fama in totam urbem penetrat? nedum ut per tot provincias innotescat,
Tac. Or. 10.—
e.
Conditional or concessive.
(α).
Granting that ( for argument's sake):
quod ut ita sit—nihil enim pugno—quid habet ista res aut laetabile aut gloriosum?
Cic. Tusc. 1, 21, 49:
sed ut haec concedantur, reliqua qui tandem intellegi possunt?
id. N. D. 3, 16, 41:
ut tibi concedam hoc indignum esse, tu mihi concedas necesse est, etc.,
id. Clu. 53, 146:
quae, ut essent vera, conjungi debuerunt,
id. Fin. 4, 15, 40:
quae natura ut uno consensu juncta sit et continens... quid habere mundus potest cum thesauri inventione conjunctum?
id. Div. 2, 14, 33:
nihil est prudentia dulcius, quam, ut cetera auferat, adfert certe senectus,
id. Tusc. 1, 39, 94.—
(β).
Even if, although:
qui (exercitus) si pacis... nomen audiverit, ut non referat pedem, insistet certe,
Cic. Phil. 12, 3, 8:
ut ea pars defensionis relinquatur, quid impediet actionem? etc.,
id. Ac. 2, 34, 108:
ut quaeras omnia, quomodo Graeci ineptum appellant non reperies,
id. de Or. 2, 4, 18:
ut enim neminem alium nisi T. Patinam rogasset, scire potuit, illo ipso die a Milone prodi flaminem,
id. Mil. 17, 46: verum ut hoc non sit, tamen praeclarum spectaculum mihi propono, id. Att. 2, 15; id. Leg. 1, 8, 23; id. Fat. 5, 9; id. Verr. 2, 3, 64, § 151; 2, 1, 45, § 117; id. Planc. 25, 62:
qui, ut non omnis peritissimus sim belli, cum Romanis certe bellare didici,
Liv. 36, 7, 20:
neque equites armis equisque salvis tantum vim fluminis superasse verisimile est, ut jam Hispanos omnes inflati travexerint utres,
id. 21, 47, 5:
at enim, ut jam ita sint haec, quid ad vos, Romani?
id. 34, 32, 13:
ut jam Macedonia deficiat,
id. 42, 12, 10:
cum jam ut virtus vestra transire alio possit, fortuna certe loci hujus transferri non possit,
id. 5, 54, 6; 22, 50, 2; cf.:
ac jam ut omnia contra opinionem acciderent, tamen se plurimum navibus posse,
Caes. B. G. 3, 9:
ut desint vires tamen est laudanda voluntas,
Ov. P. 3, 4, 79:
ut dura videatur appellatio, tamen sola est,
Quint. 3, 8, 25; 6, prooem. 15.—Ut maxime = si maxime:
quaere rationem cur ita videatur: quam ut maxime inveneris... non tu verum testem habere, sed eum non sine causa falsum testimonium dicere ostenderis,
Cic. Ac. 2, 25, 81.—With nihilominus:
quae (res) nihilominus, ut ego absim, confici poterunt,
Cic. Fam. 10, 2, 2.—
(γ).
Provided that:
ambulatiuncula, ut tantum faciamus quantum in Tusculano fecimus, prope dimidio minoris constabit isto loco,
Cic. Att. 13, 39, 2: dabo egenti, sed ut ipse non egeam;
succurram perituro, sed ut ipse non peream,
Sen. Ben. 2, 15, 1.—
5.
In clauses of purpose (final clauses; distinguished from object clauses with ut; v. C. 1., in which the verb itself contains the idea of purpose, the clause completing the idea of the verb), in order that, so that, so as to.
a.
In gen.:
quin voco, ut me audiat, nomine illam suo?
Plaut. Rud. 1, 4, 17:
haec acta res est uti nobiles restituerentur in civitatem,
Cic. Rosc. Am. 51, 149:
intellego, tempus hoc vobis divinitus datum esse ut odio... totum ordinem liberetis,
id. Verr. 1, 15, 43:
Caesar singulis legionibus singulos legatos praefecit uti eos testes suae quisque virtutis haberet,
Caes. B. G. 1, 52.—And with ut ne, instead of ne, lest:
id ut ne fiat, haec res sola est remedio,
Ter. Eun. 3, 1, 49; v. 1. ne, I. B. 4. a.—Very rarely, ut non for ne, expressing a negative purpose:
ut plura non dicam neque aliorum exemplis confirmem quantum valeat (= ut praeteream),
Cic. Imp. Pomp. 15, 44; cf. d. a fin. supra.—
b.
Esp., after certain antecedents.
(α).
After id, for the purpose (ante-class.):
id huc reverti uti me purgarem tibi,
Plaut. Am. 3, 2, 28.—
(β).
After idcirco:
idcirco amicitiae comparantur ut commune commodum mutuis officiis gubernetur,
Cic. Rosc. Am. 38, 111:
legum idcirco omnes servi sumus ut liberi esse possimus,
id. Clu. 53, 146; id. Rosc. Am. 47, 137.—
(γ).
After ideo and eo:
non ideo Rhenum insedimus ut Italiam tueremur, sed ne quis, etc.,
Tac. H. 4, 73:
Marionem ad te eo misi ut aut tecum ad me quam primum veniret, aut, etc.,
Cic. Fam. 16, 1, 1.—
(δ).
After ad eam rem, ad hoc, in hoc:
ad eam rem vos delecti estis ut eos condemnaretis quos sectores jugulare non potuissent?
Cic. Rosc. Am. 52, 151:
praebere se facilem ad hoc ut quem obligavit etiam exsolvi velit?
Sen. Ben. 2, 17, 6:
homo natus in hoc ut mores liberae civitatis Persica servitute mutaret,
id. ib. 2, 12, 2.—
(ε).
After ea mente, hac mente:
navis onerarias Dolabella ea mente comparavit ut Italiam peteret,
Cic. Fam. 12, 14, 1:
hac mente laborem Sese ferre senes ut in otia tuta recedant Ajunt,
Hor. S. 1, 1, 30.—
(ζ).
After potius quam:
potius ad delendam memoriam dedecoris, quam ut timorem faciat,
Liv. 6, 28, 8:
potius quodcumque casus ferat passuros, quam ut sprevisse Tarentinos videantur,
id. 9, 14, 8.—
c.
Idiomat.
(α).
With the principal predicate, referring to the conception of the writer, understood; mostly parenthet. = the Engl. inf.: ut in pauca conferam, testamento facto mulier moritur, to be brief, etc., Cic. Caecin. 6, 17:
ecquid tibi videtur, ut ad fabulas veniamus, senex ille Caecilianus minoris facere filium rusticum?
to come to the drama, id. Rosc. Am. 16, 46:
reliquum judicium de judicibus, et, vere ut dicam, de te futurum est,
to tell the truth, id. Verr. 2, 5, 69, § 177:
Murena, si nemini, ut levissime dicam, odio fuit,
to say the least, id. Mur. 40, 87: ut nihil de illo tempore, nihil de calamitate rei publicae [p. 1944] querar, hoc tibi respondeo, etc., not to complain of that time, etc., id. Caecin. 33, 95: quae cum se disposuit, et partibus suis consensit, et, ut ita dicam concinuit, summum bonum tetigit, and, so to speak, chimes in, etc., Sen. Vit. Beat. 8, 5:
ecce— ut idem in singulos annos orbis volveretur —Hernici nuntiant Volscos et Aequos reficere, etc.,
Liv. 3, 10, 8.—
(β).
Satis ut, enough to (lit. enough for the purpose of):
satis esse magna incommoda accepta ut reliquos casus timerent,
disasters large enough to make them afraid, Caes. B. C. 3, 10.—
(γ).
Quam ut after comparatives, too much to:
quod praeceptum, quia major erat quam ut ab homine videretur, idcirco adsignatum est deo,
too great to come from man, Cic. Fin. 5, 16, 44:
quis non intellegit, Canachi signa rigidiora esse quam ut imitentur veritatem?
id. Brut. 18, 70:
clarior res erat quam ut tegi ac dissimulari posset,
too clear to be covered up, Liv. 26, 51, 11:
potentius jam id malum apparuit quam ut minores per magistratus sedaretur,
id. 25, 1, 11:
est tamen aliquis minor quam ut in sinu ejus condenda sit civitas,
Sen. Ben. 2, 16, 2.

Lewis & Short latin dictionary > ut
10 utei

ut or ŭtī (old form ŭtei, C. I. L. 1, 196, 4 sq.; 1, 198, 8 et saep.), adv. and conj. [for quoti or cuti, from pronom. stem ka-, Lat. quo-, whence qui, etc., and locat. ending -ti of stem to-, whence tum, etc.].
I.
As adv. of manner.
A.
Interrog. = quomodo, how, in what way or manner.
1.
In independent questions (colloq.; rare in class. prose; not in Cic.): De. Quid? ut videtur mulier? Ch. Non, edepol, mala. De. Ut morata'st? Ch. Nullam vidi melius mea sententia, Plaut. Merc. 2, 3, 56 sq.:
salve! ut valuisti? quid parentes mei? Valent?
id. ib. 5, 2, 107; id. Pers. 2, 5, 8:
ut vales?
id. Most. 2, 19, 29; 3, 2, 28; Ter. Heaut. 2, 4, 26:
ut sese in Samnio res habent?
Liv. 10, 18, 11:
ut valet? ut meminit nostri?
Hor. Ep. 1, 3, 12; id. S. 2, 8, 1.—
2.
In exclamatory sentences (in all periods of the language): ut omnia in me conglomerat mala! Enn. ap. Non. p. 90, 14 (Trag. Rel. v. 408 Vahl.):
ut corripuit se repente atque abiit! Hei misero mihi!
Plaut. Merc. 3, 4, 76:
ut dissimulat malus!
id. ib. 5, 4, 13:
ut volupe est homini si cluet victoria!
id. Poen. 5, 5, 15: ut multa verba feci;
ut lenta materies fuit!
id. Mil. 4, 5, 4:
ut scelestus nunc iste te ludos facit!
id. Capt. 3, 4, 47:
ut saepe summa ingenia in occulto latent,
id. ib. 1, 2, 61; id. Rud. 1, 2, 75; 2, 3, 33 sq.:
ut falsus animi est!
Ter. Eun. 2, 2, 42:
heia! ut elegans est!
id. Heaut. 5, 5, 19:
fortuna ut numquam perpetua est bona!
id. Hec. 3, 3, 46; cf. id. Phorm. 5, 8, 52:
Gnaeus autem noster... ut totus jacet,
Cic. Att. 7, 21, 1:
quae ut sustinuit! ut contempsit, ac pro nihilo putavit!
id. Mil. 24, 64:
qui tum dicit testimonium ex nostris hominibus, ut se ipse sustentat! ut omnia verba moderatur, ut timet ne quid cupide... dicat!
id. Fl. 5, 12:
quod cum facis, ut ego tuum amorem et dolorem desidero!
id. Att. 3, 11, 2:
quanta studia decertantium sunt! ut illi efferuntur laetitia cum vicerint! ut pudet victos! ut se accusari nolunt! etc.,
id. Fin. 5, 22, 61:
ut vidi, ut perii! ut me malus abstulit error!
Verg. E. 8, 41:
ut melius quidquid erit pati!
Hor. C. 1, 11, 3:
ut tu Semper eris derisor!
id. S. 2, 6, 53:
o superbia magnae fortunae! ut a te nihil accipere juvat! ut omne beneficium in injuriam convertis! ut te omnia nimia delectant! ut to omnia dedecent!
Sen. Ben. 2, 13, 1:
ut me in supremis consolatus est!
Quint. 6, prooem. 11.—
3.
In dependent questions.
(α).
With indic. (ante-class. and poet.): divi hoc audite parumper ut pro Romano populo... animam de corpore mitto, Enn. ap. Non. p. 150, 6 (Ann. v. 215 Vahl.): edoce eum uti res se habet, Plaut. [p. 1940] Trin. 3, 3, 21:
hoc sis vide ut avariter merum in se ingurgitat,
id. Curc. 1, 2, 33:
hoc vide ut dormiunt pessuli,
id. ib. 1, 2, 66:
illud vide os ut sibi distorsit carnufex,
Ter. Eun. 4, 4, 3:
vide ut otiosus it, si dis placet,
id. ib. 5, 3, 10:
illud vide, Ut in ipso articulo oppressit,
id. Ad. 2, 2, 21; 3, 5, 3:
viden ut faces Splendidas quatiunt comas?
Cat. 61, 77:
viden ut perniciter exiluere?
id. 62, 8:
adspicite, innuptae secum ut meditata requirunt,
id. 62, 12:
aspice, venturo laetantur ut omnia saeclo! (= omnia laetantia),
Verg. E. 4, 52 Forbig. ad loc.:
nonne vides, croceos ut Tmolus odores, India mittit ebur,
id. G. 1, 56; id. E. 5, 6; id. A. 6, 779. —
(β).
With subj. (class.):
nescis ut res sit, Phoenicium,
Plaut. Ps. 4, 4, 1:
oppido Mihi illud videri mirum, ut una illaec capra Uxoris dotem simiae ambadederit,
id. Merc. 2, 1, 16:
nam ego vos novisse credo jam ut sit meus pater,
id. Am. prol. 104:
narratque ut virgo ab se integra etiam tum siet,
Ter. Hec. 1, 2, 70:
tute scis quam intimum Habeam te, et mea consilia ut tibi credam omnia,
id. Eun. 1, 2, 48:
videtis ut omnes despiciat, ut hominem prae se neminem putet, ut se solum beatum se solum potentem putet?
Cic. Rosc. Am. 46, 135:
videtisne ut Nestor de virtutibus suis praedicet?
id. Sen. 10, 31; id. Rosc. Am. 24, 66:
credo te audisse ut me circumsteterint, ut aperte jugula sua pro meo capite P. Clodio ostentarint,
id. Att. 1, 16, 4:
videte ut hoc iste correxerit,
id. Verr. 2, 1, 45, § 115:
docebat ut omni tempore totius Galliae principatum Aedui tenuissent,
Caes. B. G. 1, 43:
veniat in mentem, ut trepidos quondam majores vestros... defenderimus,
Liv. 23, 5, 8:
aspice quo submittat humus formosa colores,
Prop. 1, 2, 9:
infinitum est enumerare ut Cottae detraxerit auctoritatem, ut pro Ligario se opposuerit,
Quint. 6, 5, 10:
vides ut alta stet nive candidum Soracte,
Hor. C. 1, 9, 1:
nonne vides, ut... latus et malus Antennaeque gemant,
id. ib. 1, 14, 3 Orell. ad loc.:
audis... positas ut glaciet nives Puro numine Juppiter,
id. ib. 3, 10, 7; id. S. 1, 8, 42; 2, 3, 315; Verg. A. 2, 4; Tib. 2, 1, 26; Prop. 2, 34 (3, 32), 57:
mirum est ut animus agitatione motuque corporis excitetur,
Plin. Ep. 1, 6, 2.—
B.
Relative adverb of manner = eo modo quo, as.
1.
Without demonstr. as correlatives: ut aiunt, Enn. ap. Varr. L. L. 7, § 101 Mull. (fr inc. l. 10 Vahl.):
ego emero matri tuae Ancillam... forma mala, ut matrem addecet familias,
Plaut. Merc. 2, 3, 79:
apparatus sum ut videtis,
id. ib. 5, 2, 10:
verum postremo impetravi ut volui,
id. Mil. 4, 5, 5:
ero ut me voles esse,
id. Capt. 2, 1, 32:
faciam ut tu voles,
id. Men. 5, 9, 90: ut vales? Tox. Ut queo, id. Pers. 1, 1, 16:
ut potero feram,
Ter. And. 5, 3, 27:
faciam ut mones,
id. Hec. 4, 4, 97:
Ciceronem et ut rogas amo, et ut meretur et ut debeo,
Cic. Q. Fr. 3, 9, 9:
cupiditates quae possunt esse in eo qui, ut ipse accusator objecit, ruri semper habitarit?
id. Rosc. Am. 14, 39:
ut ex propinquis ejus audio, non tu in isto artificio callidior es, quam hic in suo,
id. ib. 17, 49:
homo demens, ut isti putant,
id. Rep. 1, 1, 1:
cumulate munus hoc, ut opinio mea fert, effecero,
id. ib. 1, 46, 70:
non ut clim solebat, sed ut nunc fit, mimum introduxisti,
id. Fam. 9, 16, 7:
Labienus, ut erat ei praeceptum, ne proelium committeret nisi, etc., monte occupato nostros exspectabat, proelioque abstinebat,
Caes. B. G. 1, 22:
cuncta ut gesta erant exposuit,
Liv. 3, 50, 4:
(Postumius) fugerat in legatione, ut fama ferebat, populi judicium,
id. 10, 46, 16:
sed, ut plerumque fit, major pars meliorem vicit,
id. 21, 4, 1:
nec temere, et ut libet conlocatur argentum, sed perite servitur,
Sen. Vit. Beat. 17, 2:
servus, ut placet Chrysippo, perpetuus mercenarius est,
id. Ben. 3, 22, 1.—Esp. parenthet., to denote that the facts accord with an assumption or supposition made in the principal sentence (= sicut):
si virtus digna est gloriatione, ut est,
Cic. Fin. 4, 18, 51:
quorum etiamsi amplecterer virtutem, ut facio, tamen, etc.,
id. Phil. 10, 9, 18:
quamvis fuerit acutus, ut fuit,
id. Ac. 2, 22, 69; cf.:
incumbite in causam, Quirites, ut facitis,
id. Phil. 4, 5, 12:
tu modo istam imbecillitatem valetudinis sustenta, ut facis,
id. Fam. 7, 1, 5:
satis enim erat, probatum illum esse populo Romano, ut est,
id. Phil. 1, 15, 37.—
2.
With the correlative ita or sic: VTI LEGASSIT SVPER PECVNIA TVTELAVE SVAE REI, ITA IVS ESTO, Leg. XII. Tab. 5, fr. 3: alii, ut esse in suam rem ducunt, ita sint;
ego ita ero ut me esse oportet,
Plaut. Men. 5, 6, 24 sq.:
sic sum ut vides,
id. Am. 2, 1, 57:
omnes posthabui mihi res, ita uti par fuit,
Ter. Phorm. 5, 8, 15:
ut viro forti ac sapienti dignum fuit, ita calumniam ejus obtrivit,
Cic. Caecin. 7, 18.—In partic. with a superlative belonging to the principal sentence, attracted to the relative clause:
haec ut brevissime dici potuerunt, ita a me dicta sunt (= ita breviter dicta sunt ut dici potuerunt),
Cic. de Or. 2, 41, 174.—So ut qui, with sup.:
te enim semper sic colam et tuebor ut quem diligentissime,
Cic. Fam. 12, 62 fin.; without sic or ita:
causas ut honorificentissimis verbis consequi potero, complectar,
id. Phil. 14, 11, 29:
sed exigenda est ut optime possumus,
Quint. 12, 10, 38.—And with comp.:
eruditus autem sic ut nemo Thebanus magis,
Nep. Epam. 2, 1; cf.:
ad unguem Factus homo, non ut magis alter, amicus,
Hor. S. 1, 5, 33:
cocto Chium sic convenit, ut non Hoc magis ullum aliud,
id. ib. 2, 8, 48.—
3.
Doubled ut ut, as indefinite relative, = utcumque, in whatever manner, howsoever (mostly ante-class.; only with indic.):
gaudeo, ut ut erga me est merita,
Plaut. Am. 5, 1, 52:
age jam, utut est, etsi'st dedecori, patiar,
id. Bacch. 5, 2, 85:
utut est, mihi quidem profecto cum istis dictis mortuo'st,
id. Ps. 1, 3, 76:
utut res sese habet, pergam, etc.,
id. Most. 3, 1, 14:
non potis est pietati opsisti huic, ututi res sunt ceterae,
id. Ps. 1, 3, 36; id. Cist. 1, 1, 110:
sed ut ut haec sunt, tamen hoc faciam,
Ter. Phorm. 3, 2, 46; cf. id. ib. 3, 1, 4; id. Heaut. 1, 2, 26; id. Ad. 2, 2, 40; 4, 4, 22:
ut ut est res, casus consilium nostri itineris judicabit,
Cic. Att. 15, 25 B. and K. (dub.;
v. Orell. ad loc.): sed ut ut est, indulge valetudini tuae,
id. Fam. 16, 18, 1 dub. (al. ut est).—
4.
Causal, as, = prout, pro eo ut.
a.
Introducing a general statement, in correspondence with the particular assertion of the principal clause, ut = as, considering... that, in accordance with:
atque, ut nunc sunt maledicentes homines, uxori meae mihique objectent, lenociniam facere,
Plaut. Merc. 2, 3, 75:
ut aetas mea est, atque ut huic usus facto est,
id. Men. 5, 2, 1:
haud scio hercle ut homo'st, an mutet animum,
Ter. Phorm. 5, 2, 9:
praesertim, ut nunc sunt mores,
id. ib. 1, 2, 5:
atque ille, ut semper fuit apertissimus, non se purgavit, sed, etc.,
Cic. Mur. 25, 51:
permulta alia colligit Chrysippus, ut est in omni historia curiosus,
id. Tusc. 1, 45, 108:
magnifice et ornate, ut erat in primis inter suos copiosus, convivium comparat,
id. Verr. 2, 1, 26, § 65:
Kal. Sextilibus, ut tunc principium anni agebatur, consulatum ineunt,
Liv. 3, 6, 1:
tribuni, ut fere semper reguntur a multitudine magis quam regunt, dedere plebi, etc.,
id. 3, 71, 5:
transire pontem non potuerunt, ut extrema resoluta erant, etc.,
id. 21, 47, 3.—Ellipt.:
mortales multi, ut ad ludos, convenerant (ut fit, si ludi sunt),
Plaut. Men. prol. 30:
Epicharmi, acuti nec insulsi hominis, ut Siculi,
as was natural, he being a Sicilian, Cic. Tusc. 1, 8, 15; so,
Diogenes, liberius, ut Cynicus... inquit,
id. ib. 5, 33, 92:
ceterum haec, ut in secundis rebus, segniter otioseque gesta,
Liv. 23, 14, 1.—
b.
Reflecting the assertion to particular circumstances, etc., ut = for, as, considering:
hic Geta ut captus est servorum, non malus,
Ter. Ad. 3, 4, 34:
ut est captus hominum,
Cic. Tusc. 2, 27, 65; Caes. B. G. 4, 3: Themistocles ut apud nos perantiquus, ut apud Athenienses non ita sane vetus, in regard to us, etc., Cic. Brut. 10, 41:
Caelius Antipater, scriptor, ut temporibus illis, luculentus,
for those times, id. ib. 26, 102:
nonnihil, ut in tantis malis est profectum,
considering the unfortunate state of affairs, id. Fam. 12, 2, 2:
(orationis genus) ut in oratore exile,
for an orator, id. Or. 3, 18, 66:
multae (erant in Fabio) ut in homine Romano, litterae,
id. Sen. 4, 12:
consultissimus vir, ut in illa quisquam esse aetate poterat,
Liv. 1, 18, 1:
florentem jam ut tum res erant,
id. 1, 3, 3:
Apollonides orationem salutarem, ut in tali tempore, habuit,
id. 24, 28, 1:
Sp. Maelius, ut illis temporibus praedives,
id. 4, 13, 1: insigni, ut illorum temporum habitus erat, triumpho, id. 10, 46, 2:
Ardeam Rutuli habebant, gens ut in ea regione atque in ea aetate divitiis praepollens,
id. 1, 57, 1:
vir, ut inter Aetolos, facundus,
id. 32, 33, 9:
Meneclidas, satis exercitatus in dicendo, ut Thebanus scilicet,
Nep. Epam. 5, 2:
ad magnam deinde, ut in ea regione, urbem pervenit,
Curt. 9, 1, 14:
multum, ut inter Germanos, rationis ac sollertiae,
Tac. G. 30. —
c.
Ut before relatives, with subj., as it is natural for persons who, like one who, since he, since they, etc.; seeing that they, etc. (not in Cic.):
non demutabo ut quod certo sciam,
seeing that I know it for certain, Plaut. Ps. 1, 5, 153:
prima luce sic ab castris proficiscuntur ut quibus esset persuasum non ab hoste, sed ab homine amicissimo consilium datum,
Caes. B. G. 5, 31, 6:
facile persuadent (Lucumoni) ut cupido honorum, et cui Tarquinii materna tantum patria esset,
Liv. 1, 34, 6:
inde consul, ut qui jam ad hostes perventum cerneret, explorato, etc., procedebat,
id. 38, 18, 7:
Philippus, ut cui de summa rerum adesset certamen, adhortandos milites ratus, etc.,
id. 33, 4, 11:
Tarquinius ad jus regni nihil praeter vim habebat, ut qui neque populi jussu, neque auctoribus patribus regnaret,
id. 1, 49, 3; 25, 23, 3:
Aequorum exercitus, ut qui permultos annos imbelles egissent, sine ducibus certis, sine imperio,
id. 9, 45, 10:
igitur pro se quisque inermes, ut quibus nihil hostile suspectum esset, in agmen Romanum ruebant,
id. 30, 6, 3; 23, 15, 4; 23, 29, 12:
omnia nova offendit, ut qui solus didicerit quod inter multos faciendum est,
as is natural in one who, since he, Quint. 1, 2, 19:
in omni autem speciali inest generalis, ut quae sit prior,
id. 3, 5, 9:
ignara hujusce doctrinae loquacitas erret necesse est, ut quae vel multos vel falsos duces habeat,
id. 12, 2, 20; 5, 14, 28; 11, 3, 53.—Rarely with participle:
ne Volsci et Aequi... ad urbem ut ex parte captam venirent,
Liv. 3, 16, 2:
gens ferox cum procul visis Romanorum signis, ut extemplo proelium initura, explicuisset aciem, etc.,
id. 7, 23, 6.—
d.
With perinde or pro eo, with reference to several alternatives or degrees to be determined by circumstances, as, according as, to the extent that, in the measure that, etc.:
perinde ut opinio est de cujusque moribus, ita quid ab eo factum et non factum sit, existimari potest,
Cic. Clu. 25, 70:
in exspectatione civitas erat, perinde ut evenisset res, ita communicatos honores habitura,
Liv. 7, 6, 8: pro eo ut temporis difficultas aratorumque penuria tulit, Metell. ap. Cic. Verr. 2, 3, 54, § 126.—
C.
Transf. of local relations, like Gr. hina, where (very rare):
in eopse astas lapide, ut praeco praedicat,
Plaut. Bacch. 4, 7, 17:
flumen uti adque ipso divortio (aquae sunt),
Lucil. 8, 18 Mull.:
in extremos Indos, Litus ut longe resonante Eoa Tunditur unda,
Cat. 11, 2 sqq.; 17, 10; cf. Verg. A. 5, 329; Lucr. 6, 550 Munro ad loc.
II.
Conj.
A.
Introducing comparative clauses of manner, = eodem modo quo, as, like.
1.
In gen.
(α).
With sic as correlative:
haec res sic est ut narro tibi,
Plaut. Most. 4, 3, 40:
quae si ut animis sic oculis videre possemus, nemo de divina ratione dubitaret,
Cic. N. D. 2, 39, 99:
Pomponium Atticum sic amo ut alterum fratrem,
id. Fam. 13, 1, 5:
si sic ageres ut de eis egisti qui jam mortui sunt... ne tu in multos Autronios incurreres,
id. Brut. 72, 251:
sic, Scipio, ut avus hic tuus, ut ego, justitiam cole,
id. Rep. 6, 15, 15:
ut dicere alia aliis magis concessum est, sic etiam facere,
id. Quint. 11, 3, 150 (for ut... sic, in similes, v. sic, IV. 1. a.).—
(β).
With ita as correlative:
ut sementem feceris, ita metes,
Cic. Or. 2, 65, 261:
quamobrem, ut ille solebat, ita nunc mea repetat oratio populi origines,
id. Rep. 2, 1. 3:
non ut injustus in pace rex ita dux belli pravus fuit,
Liv. 1, 53, 1:
ut haec in unum congeruntur, ita contra illa dispersa sunt,
Quint. 9, 3, 39.—
(γ).
With other correlatives:
in balteo tracta ex caseo ad eundem modum facito ut placentum sine melle,
Cato, R. R. 78:
encytum ad eundem modum facito uti globos,
id. ib. 80:
cum animi inaniter moveantur eodem modo rebus his quae nulla sint ut iis quae sint,
Cic. Ac. 2, 15, 47:
disputationem exponimus, eisdem fere verbis, ut disputatumque est,
id. Tusc. 2, 3, 9: scelerum caput, ut tute es item omnis censes esse' [p. 1941] Plaut. Rud. 4, 4, 55:
ut filium bonum patri esse oportet, item ego sum patri,
id. Am. 3, 4, 9:
fecisti item ut praedones solent,
Cic. Verr. 2, 4, 9, § 21:
item ut illo edicto de quo ante dixi... edixit, etc.,
id. ib. 2, 1, 45, § 117;
so with item,
id. Or. 60, 202:
is reliquit filium Pariter moratum ut pater eius fuit,
Plaut. Aul. prol. 21.—With atque:
nec fallaciam astutiorem ullus fecit Poeta atque ut haec est fabrefacta a nobis,
Plaut. Cas. 5, 1, 7.—And after aliter = than:
si aliter ut dixi accidisset,
Cic. Rep. 1, 4, 7.—
(δ).
Without correlative:
rem omnem uti acta erat cognovit,
Sall. J. 71, 5:
quare perge ut instituisti,
Cic. Rep. 2, 11, 22:
apud me, ut apud bonum judicem, argumenta plus quam testes valent,
id. ib. 1, 38, 59:
miscent enim illas et interponunt vitae, ut ludum jocumque inter seria,
Sen. Vit. Beat. 12, 2:
comitetur voluptas, et circa corpus ut umbra versetur,
id. ib. 13, 5:
ut in animum ejus oratio, ut sol in oculos, incurrat,
Quint. 8, 2, 23.—
2.
In partic.
a.
Ut... ita or ut... sic; co-ordinate, introducing contrasted clauses.
(α).
= cum... tum, as... so, as on the one hand... so on the other, both and:
ut errare potuisti, sic decipi te non potuisse, quis non videt?
Cic. Fam. 10, 20, 2:
ut Poeni ad moenia urbis Romanae nullo prohibente se pervenisse in gloria ponebant, ita pigebat irriti incepti,
Liv. 26, 37, 6:
Dolabellam ut Tarsenses ita Laodiceni ultra arcessierunt,
Cic. Fam. 12, 13, 4:
fert sortem suam quisque ut in ceteris rebus ita in amicitiis,
Sen. Ben. 2, 28, 3.—
(β).
Concessive, = etsi... tamen, although... yet:
consul, ut fortasse vere, sic parum utiliter in praesens certamen, respondit, etc.,
Liv. 4, 6, 2:
Saguntini, ut a proeliis quietem habuerant per aliquot dies, ita non cessaverant ab opere,
id. 21, 11, 5:
ut quies certaminum erat, ita ab apparatu operum nihil cessatum,
id. 21, 8, 1:
haec omnia ut invitis, ita non adversantibus patriciis transacta,
id. 3, 55, 15:
in agrum Nolanum exercitum traducit, ut non hostiliter statim, ita... nihil praetermissurus,
id. 23, 14, 6; 23, 34, 12:
uti longe a luxuria, ita famae propior,
Tac. Agr. 6:
ut multo infirmior, ita aliquatenus lucidior,
Quint. 10, 1, 74:
ut est utilis saepe... ita obstabit melioribus,
id. 12, 2, 12:
quod, ut optimum est, ita longe quidem, sed sequitur tamen,
id. 5, 12, 9; cf. id. 10, 1, 62.—With certe in place of ita:
ut non demens, crudelis certe videtur,
Quint. 9, 2, 91.—
b.
Ita... ut;
in oaths or strong asseverations: ita me di amabunt ut ego hunc ausculto lubens,
Plaut. Aul. 3, 5, 22:
ita me di ament ut ego nunc non tam meapte causa Laetor quam illius,
Ter. Heaut. 4, 3, 8:
ita me di amabunt, ut nunc Menedemi vicem Miseret me,
id. ib. 4, 5, 1:
ita vivo ut maximos sumptus facio,
Cic. Att. 5, 15, 2.—So with sic:
sic me di amabunt ut me tuarum miseritum'st fortunarum,
Ter. Heaut. 3, 1, 54.—
c.
In exemplifications.
(α).
In gen., as for example, for instance:
nam aut ipsa cognitio rei perquiritur, ut: virtus suam ne, etc., aut agendi consilium exquiritur, ut: sitne sapienti, etc.,
Cic. de Or. 3, 29, 112:
sunt bestiae in quibus inest aliquid simile virtutis, ut in leonibus, ut in canibus, in equis, etc.,
id. Fin. 5, 14, 38:
in libero populo, ut Rhodi, ut Athenis, nemo est civium qui, etc.,
id. Rep. 1, 31, 47:
qui rem publicam constituissent, ut Cretum Minos, Lacedaemoniorum Lycurgus, etc.,
id. ib. 2, 1, 2; id. Ac. 2, 24, 76; id. Inv. 2, 52, 157:
est aliquid quod dominus praestare servo debeat, ut cibaria, ut vestiarium,
Sen. Ben. 3, 21, 2:
est etiam amarum quiddam... et aere, ut illud Crassi Ego te consulem putem? etc.,
Quint. 8, 3, 89; 4, 3, 12.—Where several instances are adduced, if each of them singly is made prominent, ut is repeated with each;
if they are taken in a group, ut occurs but once, e. g. quod erant, qui aut in re publica, propter sapientiam florerent, ut Themistocles, ut Pericles, ut Theramenes, aut, qui.. sapientiae doctores essent, ut Gorgias, Thrasymachus, Isocrates, etc.,
Cic. de Or. 3, 16, 59.—
(β).
Ut si, if for instance; for example, if, etc.; with subj.:
ut si accusetur is qui P. Sulpicium se fateatur occidisse,
Auct. Her. 1, 15, 25:
ut si quis hoc velit ostendere, eum qui parentem necarit, etc.,
Cic. Inv. 2, 15, 48:
ut si qui docilem faciat auditorem, etc.,
id. ib. 1, 18, 26:
ut si qui in foro cantet,
id. Off. 1, 40, 145:
ut si quis ei quem urgeat fames venenum ponat,
Liv. 6, 40, 12; cf. Auct. Her. 2, 26, 4; 2, 27, 43; 3, 2, 2; Cic. Inv. 1, 49, 92:
ut si obsessi de facienda ad hostem deditione deliberent,
Quint. 3, 8, 23:
ut si des arma timidis et imbellibus,
id. 12, 5, 2; 5, 10, 34; 2, 4, 18; 9, 2, 79 et saep.—So with cum:
ut cum marem feminamque filios dicimus,
Quint. 9, 3, 63; 1, 6, 22; 3, 8, 30; 9, 1, 3.—
d.
Before an appositive noun, as, the same as, like:
qui canem et felem ut deos colunt,
Cic. Leg. 1, 11, 32:
ut militiae Africanum ut deum coleret Laelius,
id. Rep. 1, 12, 18:
suam vitam ut legem praefert suis civibus,
id. ib. 1, 34, 52:
habuit (ei) honorem ut proditori, non ut amico fidem,
id. Verr. 2, 1, 15, § 38:
Hannibalem, non ut prudentem tantum virum, sed ut vatem omnium quae tum evenirent admirari,
Liv. 36, 15, 2: (Dionysium) dimisi a me ut magistrum Ciceronum non lubenter;
ut hominem ingratum non invitus,
in his capacity of, Cic. Att. 8, 10:
qui ante captas Syracusas non desciverant... ut socii fideles accepti, quos metus post captas Syracusas dediderat, ut victi a victore leges acceperunt,
Liv. 25, 40, 4:
qui et ipsum, ut ambiguae fidei virum, suspectum jam pridem habebat,
id. 24, 45, 12:
Cicero ea quae nunc eveniunt cecinit ut vates,
Nep. Att. 16:
et ipsam (virtutem) ut deos, et professores ejus ut antistites colite,
Sen. Vit. Beat. 26, 7:
hunc ut deum homines intuebuntur,
Quint. 12, 10, 65:
id ut crimen ingens expavescendum est,
id. 9, 3, 35.—
e.
Ut si = quasi, velut si, tamquam si, as if, just as if:
mater coepit studiose... educere ita uti si esset filia,
Ter. Eun. 1, 2, 37:
Rufio tuus ita desiderabatur ut si esset unus e nobis,
Cic. Fam. 7, 20, 1:
ejus negotium sic velim suscipias ut si esset res mea,
id. ib. 2, 14, 1:
ita se gerant in istis Asiaticis itineribus ut si iter Appia via faceres,
id. Q. Fr. 1, 1, 6:
qui aliis nocent ut in alios liberales sint, in eadem sunt injustitia ut si in suam rem aliena convertant,
id. Off. 1, 14, 42; id. Opt. Gen. 4, 10:
similes sunt ut si qui gubernatorem in navigando nihil agere dicant,
like men who should say, Cic. Sen. 6, 17: similiter facere eos... ut si nautae certarent, etc., they act like sailors who, etc., id. Off. 1, 25, 87.—
f.
Ut quisque... ita (sic), with superlatives (= eo magis... quo magis, with indefinite subjects): ut quisque est vir optimus, ita difficillime alios improbos suspicatur, the better a man is, the more difficult it is for him to, etc., Cic. Q. Fr. 1, 1, 4, § 12:
ut quaeque res est turpissima, sic maxime et maturissime vindicanda est,
id. Caecin. 2, 7:
ut quisque (morbus) est difficillimus, ita medicus nobilissimus quaeritur,
id. Clu. 21, 57:
ut quisque te maxime cognatione... attingebat, ita maxime manus tua putabatur,
id. Verr. 2, 2, 10, § 27; id. Off. 1, 16, 50; 1, 19, 64:
nam ut quaeque forma perfectissima ita capacissima est,
Quint. 1, 10, 40.—This construction is variously modified,
(α).
With ita understood:
facillime ad res injustas impellitur ut quisque altissimo animo est,
Cic. Off. 1, 19, 65. —
(β).
With virtual superlatives:
ut quisque in fuga postremus ita in periculo princeps erat,
Cic. Verr. 2, 5, 34, § 90:
ut quisque optime institutus est, esse omnino nolit in vita, si, etc.,
id. Fin. 5, 20, 57.—
(γ).
The superlatives omitted in either clause:
ut quisque aetate antecedit, ita sententiae principatum tenet,
Cic. Sen. 18, 64:
ut quisque aetate et honore antecedebat, ita sententiam dixit,
id. Verr. 2, 4, 64, § 143:
pro se quisque, ut in quoque erat auctoritatis plurimum, ad populum loquebatur,
id. ib. 2, 1, 27, §
68: ut quisque gradu proximus erat, ita ignominiae objectus,
Liv. 9, 6, 1:
ut quisque maxime laboraret locus, aut ipse occurrebat, aut aliquos mittebat,
id. 34, 38, 6.—And with tum = ita:
nec prodesse tantum, sed etiam amari potest, tum... ut quisque erit Ciceroni simillimus,
in proportion to his resemblance, Quint. 2, 5, 20.—
(δ).
With a comparative in one of the terms:
major autem (societas est) ut quisque proxime accederet,
Cic. Lael. 5, 19.—
(ε).
Without superlative, as, according as:
de captivis, ut quisque liber aut servus esset, suae fortunae a quoque sumptum supplicium est,
Liv. 3, 18, 10 (for ut quisque... ita, in temporal clauses, v. B. 3. g infra).—
B.
Introducing a temporal clause, the principal predicate being an immediate sequence; orig. = quo tempore.
1.
With perf. indic.
a.
In gen., as soon as:
principio ut illo advenimus... continuo Amphitruo delegit viros, etc.,
Plaut. Am. 1, 1, 49:
ut hinc te intro ire jussi, opportune hic fit mi obviam,
Ter. And. 3, 4, 11:
ut abii abs te fit forte obviam Mihi Phormio,
id. Phorm. 4, 3, 12:
ut modo argentum tibi dedimus apud forum, recta domum Sumus profecti,
id. ib. 5, 6, 19; id. Hec. 3, 3, 5; 5, 1, 26; id. Eun. 4, 7, 12:
qui ut peroravit, surrexit Clodius,
Cic. Q. Fr. 2, 3, 2:
eumque ut salutavit, amicissime apprehendit,
id. Rep. 1, 11, 7:
qui ut huc venit... hominesque Romanos bellicis studiis ut vidit incensos, existimavit, etc.,
id. ib. 2, 13, 25; cf. id. Verr. 2, 4, 22, § 48; id. Phil. 9, 4, 9; id. Brut. 8, 30:
ut vero aquam ingressi sunt... tum utique egressis rigere omnibus corpora,
Liv. 21, 54, 9:
ut haec dicta in senatu sunt, dilectus edicitur,
id. 3, 10, 9; 23, 34, 6; 24, 44, 10.—
b.
In oblique discourse:
Ariovistum, ut semel Gallorum copias vicerit, superbe et crudeliter imperare,
Caes. B. G. 1, 31.—
c.
With primum, when first, as soon as ever:
atque ego, ut primum fletu represso loqui posse coepi, Quaeso inquam, etc.,
Cic. Rep. 6, 15, 15:
Siculi, ut primum videre volgari morbos, in suas quisque urbes dilapsi sunt,
Liv. 25, 26, 13: ut primum lingua coepit esse in quaestu, curam morum qui diserti habebantur reliquerunt, Quint. prooem. 13.—
d.
Rarely of coincidence in time:
nam ut dudum adcurrimus ad Alcesimarchum... tum mi puto prae timore hic excidisse Cistellam,
Plaut. Cist. 4, 2, 46.—
e.
Ut = ex quo tempore. since:
ut Brundusio profectus es, nullae mihi abs te sunt redditae litterae,
Cic. Att. 1, 15, 2.—
2.
With imperf. indic.
(α).
In gen.: Fabii oratio fuit qualis biennio ante;
deinde, ut vincebatur consensu, versa ad P. Decium collegam poscendum,
Liv. 10, 22, 2:
deinde ut nulla vi perculsos sustinere poterat, Quid ultra moror, inquit, etc.,
id. 10, 28, 20:
Marcellus, ut tanta vis ingruebat mali, traduxerat in urbem suos,
id. 25, 26, 15:
ut vero... exurebatur amoenissimus Italiae ager, villaeque passim incendiis fumabant... tum prope de integro seditione accensi,
id. 22, 14, 1.— And with perf. and imperf. in co-ordinate clauses:
consules, ut ventum ad Cannas est, et in conspectu Poenum habebant,
Liv. 22, 44, 1:
ut in extrema juga ventum, et hostes sub oculis erant,
id. 22, 14, 3:
ut Poenus apparuit in collibus, et pauci... adferebant, etc.,
id. 24, 1, 6.—
(β).
Of repeated past actions, whenever:
ut quaeque pars castrorum nudata defensoribus premi videbatur, eo occurrere et auxilium ferre,
Caes. B. G. 3, 4.—
3.
With plupf.
(α).
= postquam (rare):
ut hinc forte ea ad obstetricem erat missa,
Ter. Ad. 4, 4, 10:
ut ad mare nostrae cohortes excubuerant, accessere subito prima luce Pompejani,
Caes. B. C. 3, 63.—
(β).
In epistolary style = the Engl. perf.:
litteras scripsi... statim ut tuas legeram (= litteras nunc scribo, ut tuas legi),
Cic. Att. 2, 12, 4:
ut Athenas a. d. VII. Kal. Quinct. veneram, exspectabam ibi jam quartum diem Pomptinium (= ut veni, exspecto),
id. ib. 5, 10, 1.—
(γ).
Of repeated past actions, whenever:
ut cujusque sors exciderat... alacer arma capiebat,
Liv. 21, 42, 3 dub.:
ut quisque istius animum offenderat, in lautumias statim coniciebatur,
Cic. Verr. 2, 5, 55, § 143:
ut quidque ego apprehenderam, statim accusator extorquebat e manibus,
id. Clu. 19, 52:
ut cuique erat locus attributus, ad munitiones accedunt,
Caes. B. G. 7, 81; cf.:
ut quisque arma ceperat... inordinati in proelium ruunt,
Liv. 23, 27, 5.—With ita as correl.:
ut enim quisque contra voluntatem ejus dixerat, ita in eum judicium de professione jugerum postulabatur,
Cic. Verr. 2, 3, 15, § 39.—
4.
With fut. perf., or, in oblique discourse, plupf. subj.:
neque, ut quaeque res delata ad nos erit, tum denique scrutari locos debemus,
Cic. Or. 2, 34, 146:
traditum esse ut quando aqua Albana abundasset, tum... victoriam de Veientibus dari,
Liv. 5, 15, 11 (for ut after simul, v. simul, VI.).—
C.
Introducing substantive clauses, that; always with subj. (cf. ut as interrog. adverb in dependent clauses, I. A. 3. supra).
1.
In object clauses.
a.
In clauses which, if independent, would take the imperative mood, often rendered by the Engl. infinitive.
(α).
After verbs denoting [p. 1942] to wish, request, pray, demand, or invite:
malim istuc aliis ita videatur quam uti tu, soror, te collaudes,
Plaut. Poen. 5, 4, 18:
equidem mallem ut ires,
Cic. Att. 1, 16, 8:
equidem vellem ut pedes haberent (res tuae),
id. Fam. 7, 31, 2:
volo uti mihi respondeas num quis, etc.,
id. Vatin. 7, 17:
precor (deos) ut his infinitis nostris malis contenti sint,
id. Q. Fr. 1, 3, 9:
postulo ut ne quid praejudicati afferatis,
id. Clu. 2, 5:
petebant uti equites praemitterent,
Caes. B. G. 4, 11:
tibi instat Hortensius ut eas in consilium,
Cic. Quint. 10, 34:
hoc ut aliquando fieret, instabat,
Sen. Clem. 2, 1, 2:
illum Dolabellae dixisse (= eum rogasse) ut ad me scriberet (= me rogaret), ut in Italiam quam primum venirem,
Cic. Att. 11, 7, 2:
cupio ut quod nunc natura et impetus est, fiat judicium,
Sen. Clem. 2, 2, 2:
senectutem ut adipiscantur omnes optant,
Cic. Lael. 2, 4:
exigo a me, non ut optimis par sim, sed ut malis melior,
Sen. Vit. Beat. 17, 3.—With ut ne = ne:
Trebatio mandavi, ut, si quid te eum velles ad me mittere, ne recusaret,
Cic. Fam. 4, 1, 2; Tac. H. 4, 58 fin. —Also without verb, like utinam, to express a wish;
esp. in imprecations (ante-class.): ut te cum tua Monstratione magnus perdat Juppiter,
Ter. Ad. 4, 6, 2:
ut illum di deaeque perdant,
id. Eun. 2, 3, 10; id. Heaut. 4, 6, 6.—
(β).
After verbs expressing or implying advice, suggestion, or exhortation:
ego vos hortari tantum possum ut, etc.,
Cic. Lael. 5, 17:
quod suades ut ad Quinctium scribam, etc.,
id. Att. 11, 16, 4:
tibi auctor sum ut eum tibi ordinem reconcilies,
id. Fam. 1, 9, 26:
censeo ut iter reliquum conficere pergas,
I propose, id. Or. 2, 71, 200; Caes. B. C. 1, 2; Liv. 30, 40, 4:
dixeram a principio ut sileremus,
I had advised, Cic. Brut. 42, 157:
Pompejum monebat ut meam domum metueret,
id. Sest. 64, 133:
equidem suasi ut Romam pergeret,
id. Att. 16, 8, 2:
M. Messalae et ipsi Attico dixit ut sine cura essent,
exhorted, id. ib. 16, 16, A, 5.—
(γ).
After verbs expressing resolution or agreement to do something:
rus ut irem jam heri constitiveram,
Plaut. Ps. 1, 5, 136:
decrevistis ut de praemiis militum primo quoque tempore referretur,
Cic. Phil. 5, 2, 4:
constitueram ut pridie Idus Aquini manerem,
id. Att. 16, 10, 1:
statuunt ut decem millia hominum in oppidum submittantur,
Caes. B. G. 7, 21:
Hasdrubal paciscitur cum Celtiberorum principibus ut copias inde abducant,
Liv. 25, 33, 3:
illos induxisse in animum, ut superbo quondam regi, tum infesto exuli proderent (patriam),
id. 2, 5, 7; 27, 9, 9; 42, 25, 11:
ut ne plebi cum patribus essent conubia sanxerunt,
Cic. Rep. 2, 27, 63:
servitia urbem ut incenderent conjurarunt,
Liv. 4, 45, 1.—
(δ).
After verbs of command or prohibition:
imperat Laelio ut per collis circumducat equites,
Liv. 28, 33, 11:
illud praecipiendum fuit ut... diligentiam adhiberemus,
Cic. Lael. 16, 60:
M. Aemilio senatus negotium dat ut Patavinorum seditionem comprimeret,
Liv. 41, 27, 3:
consul edicere est ausus ut senatus ad vestitum rediret,
Cic. Pis. 8, 18:
jubet sententiam ut dicant suam,
Plaut. Am. 1, 1, 50:
hic tibi in mentem non venit jubere ut haec quoque referret,
Cic. Verr. 2, 4, 12, § 28.—With ne:
iis praedixit, ut ne prius Lacedaemoniorum legatos dimitteret, quam ipse esset remissus,
Nep. Them. 7, 3.—
(ε).
Verbs expressing permission:
atque ille legem mihi de XII. tabulis recitavit quae permittit ut furem noctu liceat occidere,
Cic. Tull. 20, 47:
concedo tibi ut ea praetereas quae, etc.,
id. Rosc. Am. 19, 54:
dabis mihi hanc veniam ut eorum... auctoritatem Graecis anteponam,
id. de Or. 1, 6, 23:
ille tibi potestatem facturus est ut eligas utrum velis,
id. Div. in Caecil. 14, 45:
illud natura non patitur ut aliorum spoliis nostras facultates augeamus,
id. Off. 3, 5, 22.—
b.
In dependent clauses implying an aim or end.
(α).
After verbs denoting direction and inclination of the mind, care, purpose, intention, or striving:
ut plurimis prosimus enitimur,
Cic. Ac. 2, 2, 6:
facilior erit ut albam esse nivem probet quam erat Anaxagoras,
he will be more inclined, disposed, id. ib. 2, 36, 117: ne ille longe aberit ut argumento credat philosophorum, far remote from believing = not inclined, id. ib. 2, 47, 144: qui sibi hoc sumpsit ut conrigat mores aliorum, quis huic ignoscat si, who undertakes to correct, id. Verr. 2, 3, 1, § 2:
navem idoneam ut habeas diligenter videbis,
care, id. Fam. 16, 1, 2:
ille intellexit id agi atque id parari ut filiae suae vis afferretur,
id. Verr. 2, 1, 26, § 67:
pater potuit animum inducere ut naturam ipsam vinceret,
id. Rosc. Am. 19, 53:
cum senatus temptaret ut ipse gereret sine rege rem publicam,
id. Rep. 2, 12, 23:
equidem ut honore dignus essem, maxime semper laboravi,
id. Planc. 20, 50:
omni contentione pugnatum est ut lis haec capitis existimaretur,
id. Clu. 41, 116:
omnis spes ad id versa ut totis viribus terra adgrederentur,
Liv. 24, 34, 12:
omnis cura solet in hoc versari, semper ut boni aliquid efficiam dicendo,
Cic. de Or. 2, 75, 306:
se miliens morituros potius quam ut tantum dedecoris admitti patiantur,
Liv. 4, 2, 8; 2, 34, 11.—
(β).
Verbs of effecting:
nec potui tamen Propitiam Venerem facere uti esset mihi,
Plaut. Poen. 2, 6:
prior pars orationis tuae faciebat ut mori cuperem,
Cic. Tusc. 1, 47, 112:
caritas annonae faciebat ut istuc... tempore magnum videretur,
id. Verr. 2, 3, 92, § 215:
sol efficit ut omnia floreant,
id. N. D. 2, 15, 41:
potest praestare ut ea causa melior esse videatur,
id. Or. 1, 10, 44:
non committam ut tibi ipse insanire videar,
id. Fam. 5, 5, 3:
di prohibeant, judices, ut hoc praesidium sectorum existimetur,
id. Rosc. Am. 52, 151:
effecisti ut viverem et morerer ingratus,
Sen. Ben. 2, 25, 1:
quibus nihil aliud actum est quam ut pudor hominibus peccandi demeretur,
id. Vit. Beat. 26, 6.—
(γ).
Verbs of obtaining:
Dumnorix a Sequanis impetrat ut per fines suos Helvetios ire patiantur,
Caes. B. G. 1, 9:
quid assequitur, nisi hoc ut arent qui... in agris remanserunt,
what does he gain, Cic. Verr. 2, 3, 55, § 128:
facile tenuit ut (Chalcidis) portae sibi aperirentur,
Liv. 35, 51, 6:
vicerunt tribuni ut legem perferrent,
id. 4, 25, 13.—
(δ).
Verbs of inducing and compelling:
nec ut omnia quae praescripta sunt defendamus necessitate ulla cogimur,
Cic. Ac. 2, 3, 8:
civitati persuasit ut de finibus suis exirent,
Caes. B. G. 1, 2:
exspectatione promissi tui moveor ut admoneam te,
Cic. Fam. 9, 8, 1:
Parhedrum excita ut hortum ipse conducat,
id. ib. 16, 18, 2:
ille adduci non potest ut... ne lucem quoque hanc eripere cupiat, etc.,
id. Rosc. Am. 52, 150:
impellit alios avaritia, alios iracundia ut levem auditionem pro re comperta habeant,
Caes. B. G. 7, 42:
ut de clementia scriberem, Nero Caesar, una me vox tua maxime compulit,
Sen. Clem. 2, 1, 1.—
(ε).
After verbs implying duty, right, rule, condition, or possibility:
cum mihi ne ut dubitem quidem relinquatur,
not even the possibility of doubt, Cic. Ac. 2, 38, 119:
obsides inter se dent, Sequani ne itinere Helvetios prohibeant, Helvetii ut sine maleficio transeant,
Caes. B. G. 1, 9:
se ita a majoribus didicisse ut magis virtute quam dolo contenderent,
id. ib. 1, 13:
mea lenitas hoc exspectavit ut id quod latebat erumperet,
Cic. Cat. 2, 12, 27:
(natura) nobis insculpsit in mentibus, ut eos (deos) aeternos et beatos haberemus,
id. N. D. 1, 17, 45:
hoc mihi Metellus non eripuit, hoc etiam addidit ut quererer hoc sociis imperari,
he gave the additional right, id. Verr. 2, 2, 68, § 164:
ut vero conloqui cum Orpheo, Musaeo, Homero liceat, quanti tandem aestimatis?
the privilege of conversing, id. Tusc. 1, 41, 98:
respondet Socrates sese meruisse ut amplissimis honoribus decoraretur,
id. Or. 1, 54, 272:
meruit ut suspendatur,
Sen. Ep. 7, 5:
quia enim non sum dignus prae te ut figam palum in parietem,
Plaut. Mil. 4, 4, 4.—So after dignus, Liv. 24, 16, 19; Quint. 8, 5, 12.—
c.
After verbs of fearing, where ut implies a wish contrary to the fear; that not:
rem frumentariam, ut satis commode supportari posset, timere se dicebant,
Caes. B. G. 1, 39:
vereor ut satis diligenter actum sit in senatu de litteris meis,
Cic. Att. 6, 4, 2:
verebar ut redderentur,
id. Fam. 12, 19, 1:
sin homo amens diripiendam urbem daturus est, vereor ut Dolabella ipse satis nobis prodesse possit,
id. ib. 14, 14, 1:
veretur Hiempsal ut foedus satis firmum sit,
id. Leg. 2, 22, 58:
timeo ut sustineas,
id. Fam. 14, 2, 3:
o puer, ut sis vitalis, metuo, et majorum ne quis amicus Frigore te feriat,
Hor. S. 2, 1, 60.— So sometimes after video, with weakened force: vide ut sit, nearly = perhaps it is not (cf. Roby, Gr. 2, p. 280): considerabitis, vestri similes feminae sintne Romae;
si enim non sunt, videndum est, ut honeste vos esse possitis,
Cic. Fam. 14, 14, 1.—Very rarely ut stands for ne after verbs of fearing:
quia nihil minus, quam ut egredi obsessi moenibus auderent, timeri poterat,
Liv. 28, 22, 12 Weissenb. ad loc.:
ut ferula caedas meritum... non vereor,
Hor. S. 1, 3, 120 Jan. and Orell. ad loc. —
d.
In interrogative clauses represented as untrue, rejecting a supposition or thought with indignation (nearly = fierine potest ut):
me ut quisquam norit, nisi ille qui praebet cibum?
Plaut. Pers. 1, 3, 52:
te ut ulla res frangat, tu ut umquam te corrigas?
Cic. Cat. 1, 9, 22:
egone ut te interpellem?
id. Tusc. 2, 18, 42:
pater ut in judicio capitis obesse filio debeat?
id. Planc. 13, 31:
egone ut prolis meae fundam cruorem?
Sen. Med. 927.—
2.
In subject clauses, with impersonal predicates.
a.
With a predicate adjective.
(α).
With the idea of rule, duty, etc.:
id arbitror Adprime in vita utile esse, ut ne quid nimis,
Ter. And. 1, 1, 34:
reliquum est ut de Catuli sententia dicendum videatur,
Cic. Imp. Pomp. 20, 59:
praeclarum est et verum ut eos qui nobis carissimi esse debeant, aeque ac nosmet ipsos amemus,
id. Tusc. 3, 29, 73:
ergo hoc sit primum ut demonstremus quem imitetur,
id. de Or. 2, 22, 90:
proximum est ut doceam, etc.,
id. N. D. 2, 29, 73:
extremum est ut te orem, etc.,
id. Fam. 4, 13, 7:
ei (Dionysio) ne integrum quidem erat ut ad justitiam remigraret,
permission, id. Tusc. 5, 21, 62. —With predicates, aequum est, par (anteclass. and rare):
aequom videtur tibi ut ego alienum quod est Meum esse dicam?
Plaut. Rud. 4, 7, 4:
non par videtur... praesente ibus una paedagogus ut siet,
id. Bacch. 1, 2, 31.—
(β).
In clauses expressing result and consequence:
magnificum illud etiam et gloriosum ut Graecis de philosophia litteris non egeant, illud,
that result of my labors, Cic. Div. 2, 2, 5:
consentaneum est huic naturae ut sapiens velit gerere et administrare rem publicam,
id. Fin. 3, 20, 68. —
(γ).
In clauses represented as real, true, false, certain, or probable (where the acc. and inf. might be used):
concedetur verum esse ut bonos boni diligant,
Cic. Lael. 14, 50: sin autem illa veriora ut idem interitus animorum et corporum, etc., id. ib 4, 14; cf.:
concedant ut hi viri boni fuerin (= concedant vere factum esse ut, etc.),
id. ib. 5, 18:
si verum est ut populus Romanus omnis gentes virtute superarit, etc.,
Nep. Hann. 1, 1:
de ipso Roscio potest illud quidem esse falsum ut circumligatus fuerit, angui,
Cic. Div. 2, 31, 66:
non est verisimile ut Chrysogonus horum litteras adamarit aut humanitatem,
id. Rosc. Am. 41, 121:
deos verisimile est ut alios indulgentius tractent propter parentis, alios propter futuram posterorum indolem,
Sen. Ben. 4, 32, 1; so,
rarum est ut,
Quint. 3, 19, 3:
quid tam inusitatum quam ut, etc.,
Cic. Imp. Pomp. 21, 62.—And after potius:
multi ex plebe spe amissa potius quam ut cruciarentur... se in Tiberim praecipitaverunt,
Liv. 4, 12, 11.—
b.
With predicate nouns.
(α).
Expressing the idea of a verb which would require an object clause, with ut:
quoniam ut aliter facias non est copia,
Plaut. Merc. 5, 4, 30:
Romano in hostico morandi causa erat ut hostem ad certamen eliceret,
Liv. 6, 31, 7:
vetus est lex amicitiae ut idem amici semper velint,
Cic. Planc. 2, 5:
consensus fuit senatus ut mature proficisceremur (= decretum est a senatu),
id. Fam. 3, 3, 1:
fuit hoc sive meum, sive rei publicae fatum ut in me unum omnis illa inclinatio temporum incumberet,
ordained by fate, id. Balb. 26, 58:
tempus est ut eamus ad forum,
Plaut. Mil. 1, 1, 72:
dicasque tempus maximum esse ut eat,
id. ib. 4, 3, 9:
primum est officium ut homo se conservet in naturae statu,
Cic. Fin. 3, 6, 20:
ejus culturae hoc munus est ut efficiat, etc.,
id. ib. 4, 14, 38:
caput illud est ut Lyconem recipias in necessitudinem tuam,
duty, id. Fam. 13, 19, 3; so,
caput est ut, etc.,
id. de Or. 1, 19, 87:
fuit hoc quoddam inter Scipionem et Laelium jus ut Scipio Laelium observaret parentis loco,
id. Rep. 1, 12, 18:
mea ratio in dicendo haec esse solet ut boni quod habeat id amplectar,
id. de Or. 2, 72, 292; so,
ratio est ut,
id. Verr. 1, 11, 34: est mos hominum ut [p. 1943] nolint eundem pluribus excellere, id. Brut. 21, 84:
est hoc Gallicae consuetudinis ut, etc.,
Caes. B. G. 4, 5.—
(β).
Expressing result and consequence:
est hoc commune vitium in magnis liberisque civitatibus ut invidia gloriae comes sit,
Nep. Chabr. 3, 3.—
c.
With impersonal verbs.
(α).
Including the idea of a verb requiring an object clause, with ut:
convenit, victi utri sint eo proelio, urbem, agrum... seque uti dederent,
Plaut. Am. 1, 1, 71:
mihi cum Dejotaro convenit ut ille in meis castris esset,
Cic. Att. 6, 1, 14:
placitum est ut in aprico loco considerent,
id. Rep. 1, 12, 18:
postea mihi placuit ut, etc.,
id. Or. 1, 34, 155:
ad Appii Claudii senectutem accedebat etiam ut caecus esset,
id. Sen. 6, 16.—So after fit, it happens:
fit ut natura ipsa ad ornatius dicendi genus incitemur,
Cic. Or. 2, 83, 338:
potest fieri ut res verbosior haec fuerit, illa verior,
it may be that, id. Att. 8, 3, 6; id. Ac. 2, 11, 36; id. Verr. 2, 2, 77, § 190.—
So with accidit, evenit, contigit: accidit... ut illo itinere veniret Lampsacum,
Cic. Verr. 2, 1, 24, § 63; so id. Imp. Pomp. 9, 25:
sed tamen hoc evenit ut in vulgus insipientium opinio valeat,
id. Tusc. 2, 26, 63:
utinam Caesari contigisset ut esset optimo cuique carissimus,
id. Phil. 5, 18, 49.—
(β).
Denoting consequence:
ex quo efficitur ut quidquid honestum sit, idem sit utile,
Cic. Off. 2, 3, 10:
sequitur ut dicamus quae beneficia danda sint et quemadmodum,
Sen. Ben. 1, 11, 1:
sequitur ut causa ponatur,
Cic. Or. 2, 81, 331.—
(γ).
Est, in the meaning fit, or causa est:
est ut plerique philosophi nulla tradant praecepta dicendi,
it is a fact that, Cic. Or. 2, 36, 152:
non est igitur ut mirandum sit ea praesentiri,
there is no reason for wondering, id. Div. 1, 56, 128:
quando fuit ut quod licet non liceret?
id. Cael. 20, 48; so, in eo est ut, prope est ut, to be on the point of, to be near to:
jam in eo rem fore ut Romani aut hostes aut domini habendi sint,
Liv. 8, 27, 3:
cum jam in eo esset ut comprehenderetur,
Nep. Paus. 5, 1; id. Milt. 7, 3:
jam prope erat ut ne consulum quidem majestas coerceret iras hominum,
Liv. 2, 23, 14:
prope est ut lamentationem exigat,
Sen. Clem. 2, 6, 4.— Here belongs the circumlocution of the periphrastic future by futurum esse or fore, with ut; generally in the inf.:
arbitrabar fore ut lex de pecuniis repetundis tolleretur,
Cic. Verr. 1, 14, 41.—Very rarely in the indic.:
futurum est ut sapiam,
Sen. Ep. 117, 29.—
3.
In attributive clauses, dependent on nouns not belonging to the predicate.
a.
With the idea of resolve, etc.:
vicit sententia ut mitterentur coloni,
Liv. 9, 26, 4:
sententiam dixit (= censuit) ut judicum comitia haberentur,
Cic. Q. Fr. 2, 1, 2; id. Fam. 4, 4, 5; id. Tusc. 5, 41, 119; id. Leg. 3, 15, 33.—
b.
Of agreement:
fide accepta ut remitterent eum,
Liv. 24, 48, 8. —
c.
Of law, rule, etc.:
praetores rogationem promulgarunt ut omnes regiae stirpis interficerentur,
Liv. 24, 25, 10:
senatus consultum factum est ut M. Fulvius litteras extemplo ad consulem mitteret,
id. 35, 24, 2:
haec ei est proposita condicio ut aut juste accusaret aut acerbe moreretur,
Cic. Clu. 14, 42:
Suevi in eam se consuetudinem induxerunt ut locis frigidissimis lavarentur in fluminibus,
Caes. B. G. 4, 1.—
d.
Of duty:
jusjurandum poscit ut quod esse ex usu Galliae intellexissent, communi consilio administrarent,
Caes. B. G. 8, 6. —
e.
Of purpose, inclination, etc.:
vobis dent di mentem oportet ut prohibeatis, etc.,
make you inclined, Liv. 6, 18, 9:
causa mihi fuit huc veniendi ut quosdam hinc libros promerem,
Cic. Fin. 3, 2, 8:
confectio tabularum hanc habet vim (= efficit) ut quidquid fingatur aut non constet, appareat,
id. Font. 2, 3.—
f.
Of effect, result, etc.:
fuit ista quondam virtus ut viri fortes acrioribus suppliciis civem perniciosum quam hostem everterent,
Cic. Cat. 1, 1, 3:
habet hoc virtus ut viros fortis species ejus et pulchritudo etiam in hoste posita delectet,
id. Pis. 32, 81:
damnatum poenam sequi oportebat ut igni cremaretur,
Caes. B. G. 1, 4.—
4.
In clauses of manner, that, so that.
a.
With ita, sic, adeo, tantus, talis, or tam as antecedent (v. hh. vv.;
anteclass. ut qui = ut): Adeon' me fungum fuisse ut qui illi crederem?
Plaut. Bacch. 2, 3, 49.—
b.
With is or hic as antecedent: eos deduxi testes et eas litteras deportavi ut de istius facto dubium esse nemini possit, Cic. Verr. 2, 4, 42, § 91:
ejusmodi res publica debet esse ut inimicus neque deesse nocenti possit, neque obesse innocenti (ejusmodi = talis),
id. ib. 2, 3, 69, §
162: eo perducam servum ut in multa liber sit,
Sen. Ben. 3, 19, 2:
non eo loco res humanae sunt ut vobis tantum otii supersit,
id. Vit. Beat. 27, 6:
haec aequitas in tuo imperio fuit, haec praetoris dignitas ut servos Siculorum dominos esse velles,
Cic. Verr. 2, 3, 38, § 87:
hoc jure sunt socii ut eis ne deplorare quidem de suis incommodis liceat,
id. ib. 2, 2, 27, § 65.—
c.
Without antecedents, so that:
cujus aures clausae veritati sunt ut ab amico verum audire nequeat, hujus salus desperanda est,
Cic. Lael. 24, 90:
in virtute multi sunt ascensus, ut is maxima gloria excellat qui virtute plurimum praestet,
id. Planc. 25, 60:
mons altissimus impendebat ut perpauci prohibere possent,
Caes. B. G. 1, 6:
accessit quod Domitius Heraclea iter fecerat, ut ipsa fortuna illum obicere Pompejo videretur,
id. B. C. 3, 79:
pecunia a patre exacta crudeliter, ut divenditis omnibus bonis aliquamdiu trans Tiberim veluti relegatus viveret,
Liv. 3, 13, 10:
fama Gallici belli pro tumultu valuit ut et dictatorem dici placeret,
id. 8, 17, 6:
nihilo minus... magnas percipiendum voluptates, ut fatendum sit, etc.,
Sen. Vit. Beat. 12, 1.—
d.
Idiomat. with non.
(α).
Ut non, when the principal sentence is negative, without: non possunt una in civitate multi rem ac fortunam amittere ut non plures secum in eandem trahant calamitatem, without dragging, etc., Cic. Imp. Pomp. 7, 19:
flaminem Quirinalem neque mittere a sacris neque retinere possumus ut non deum aut belli deseramus curam,
Liv. 24, 8, 10:
non ita fracti animi civitatis erant ut non sentirent, etc.,
id. 45, 25, 12:
nusquam oculi ejus flectentur ut non quod indignentur inveniant,
Sen. Ira, 2, 7, 2:
ajunt, nec honeste quemquam vivere ut non jucunde vivat, nec jucunde ut non honeste quoque,
id. Vit. Beat. 6, 3:
nemo in eo quod daturus es gratiam suam facere potest ut non tuam minuat,
id. Ben. 2, 4, 3; cf. also: ut non conferam vitam neque existimationem tuam cum illius;
neque enim est conferenda (= ut omittam conferre),
Cic. Verr. 2, 4, 20, § 45.—
(β).
Non ut, followed by sed quod, causal (= non quod, sed quod;
rare): earum exempla tibi misi non ut deliberarem reddendaene essent, sed quod non dubito, etc.,
not that... but because, Cic. Att. 14, 17, 4:
haec ad te scribo non ut queas tu demere solitudinem, sed, etc.,
id. ib. 11, 15, 3.—Followed by sed ut:
benigne accipe (beneficium): rettulisti gratiam, non ut solvisse te putes, sed ut securior debeas,
Sen. Ben. 2, 35, 5; and in reversed order: quorsum haec praeterita? Quia sequitur illud, etc.;
non ut eas res causam adferrent amoris,
Cic. Fat. 15, 35.—Rarely nedum ut, in the sense of nedum alone, much less that, not to mention that (mostly post-class.; cf.
Zumpt, Gram. § 573): ne voce quidem incommoda, nedum ut illa vis fieret, paulatim permulcendo mansuefecerant plebem,
Liv. 3, 14, 6 Weissenb. ad loc.:
quando enim... fama in totam urbem penetrat? nedum ut per tot provincias innotescat,
Tac. Or. 10.—
e.
Conditional or concessive.
(α).
Granting that ( for argument's sake):
quod ut ita sit—nihil enim pugno—quid habet ista res aut laetabile aut gloriosum?
Cic. Tusc. 1, 21, 49:
sed ut haec concedantur, reliqua qui tandem intellegi possunt?
id. N. D. 3, 16, 41:
ut tibi concedam hoc indignum esse, tu mihi concedas necesse est, etc.,
id. Clu. 53, 146:
quae, ut essent vera, conjungi debuerunt,
id. Fin. 4, 15, 40:
quae natura ut uno consensu juncta sit et continens... quid habere mundus potest cum thesauri inventione conjunctum?
id. Div. 2, 14, 33:
nihil est prudentia dulcius, quam, ut cetera auferat, adfert certe senectus,
id. Tusc. 1, 39, 94.—
(β).
Even if, although:
qui (exercitus) si pacis... nomen audiverit, ut non referat pedem, insistet certe,
Cic. Phil. 12, 3, 8:
ut ea pars defensionis relinquatur, quid impediet actionem? etc.,
id. Ac. 2, 34, 108:
ut quaeras omnia, quomodo Graeci ineptum appellant non reperies,
id. de Or. 2, 4, 18:
ut enim neminem alium nisi T. Patinam rogasset, scire potuit, illo ipso die a Milone prodi flaminem,
id. Mil. 17, 46: verum ut hoc non sit, tamen praeclarum spectaculum mihi propono, id. Att. 2, 15; id. Leg. 1, 8, 23; id. Fat. 5, 9; id. Verr. 2, 3, 64, § 151; 2, 1, 45, § 117; id. Planc. 25, 62:
qui, ut non omnis peritissimus sim belli, cum Romanis certe bellare didici,
Liv. 36, 7, 20:
neque equites armis equisque salvis tantum vim fluminis superasse verisimile est, ut jam Hispanos omnes inflati travexerint utres,
id. 21, 47, 5:
at enim, ut jam ita sint haec, quid ad vos, Romani?
id. 34, 32, 13:
ut jam Macedonia deficiat,
id. 42, 12, 10:
cum jam ut virtus vestra transire alio possit, fortuna certe loci hujus transferri non possit,
id. 5, 54, 6; 22, 50, 2; cf.:
ac jam ut omnia contra opinionem acciderent, tamen se plurimum navibus posse,
Caes. B. G. 3, 9:
ut desint vires tamen est laudanda voluntas,
Ov. P. 3, 4, 79:
ut dura videatur appellatio, tamen sola est,
Quint. 3, 8, 25; 6, prooem. 15.—Ut maxime = si maxime:
quaere rationem cur ita videatur: quam ut maxime inveneris... non tu verum testem habere, sed eum non sine causa falsum testimonium dicere ostenderis,
Cic. Ac. 2, 25, 81.—With nihilominus:
quae (res) nihilominus, ut ego absim, confici poterunt,
Cic. Fam. 10, 2, 2.—
(γ).
Provided that:
ambulatiuncula, ut tantum faciamus quantum in Tusculano fecimus, prope dimidio minoris constabit isto loco,
Cic. Att. 13, 39, 2: dabo egenti, sed ut ipse non egeam;
succurram perituro, sed ut ipse non peream,
Sen. Ben. 2, 15, 1.—
5.
In clauses of purpose (final clauses; distinguished from object clauses with ut; v. C. 1., in which the verb itself contains the idea of purpose, the clause completing the idea of the verb), in order that, so that, so as to.
a.
In gen.:
quin voco, ut me audiat, nomine illam suo?
Plaut. Rud. 1, 4, 17:
haec acta res est uti nobiles restituerentur in civitatem,
Cic. Rosc. Am. 51, 149:
intellego, tempus hoc vobis divinitus datum esse ut odio... totum ordinem liberetis,
id. Verr. 1, 15, 43:
Caesar singulis legionibus singulos legatos praefecit uti eos testes suae quisque virtutis haberet,
Caes. B. G. 1, 52.—And with ut ne, instead of ne, lest:
id ut ne fiat, haec res sola est remedio,
Ter. Eun. 3, 1, 49; v. 1. ne, I. B. 4. a.—Very rarely, ut non for ne, expressing a negative purpose:
ut plura non dicam neque aliorum exemplis confirmem quantum valeat (= ut praeteream),
Cic. Imp. Pomp. 15, 44; cf. d. a fin. supra.—
b.
Esp., after certain antecedents.
(α).
After id, for the purpose (ante-class.):
id huc reverti uti me purgarem tibi,
Plaut. Am. 3, 2, 28.—
(β).
After idcirco:
idcirco amicitiae comparantur ut commune commodum mutuis officiis gubernetur,
Cic. Rosc. Am. 38, 111:
legum idcirco omnes servi sumus ut liberi esse possimus,
id. Clu. 53, 146; id. Rosc. Am. 47, 137.—
(γ).
After ideo and eo:
non ideo Rhenum insedimus ut Italiam tueremur, sed ne quis, etc.,
Tac. H. 4, 73:
Marionem ad te eo misi ut aut tecum ad me quam primum veniret, aut, etc.,
Cic. Fam. 16, 1, 1.—
(δ).
After ad eam rem, ad hoc, in hoc:
ad eam rem vos delecti estis ut eos condemnaretis quos sectores jugulare non potuissent?
Cic. Rosc. Am. 52, 151:
praebere se facilem ad hoc ut quem obligavit etiam exsolvi velit?
Sen. Ben. 2, 17, 6:
homo natus in hoc ut mores liberae civitatis Persica servitute mutaret,
id. ib. 2, 12, 2.—
(ε).
After ea mente, hac mente:
navis onerarias Dolabella ea mente comparavit ut Italiam peteret,
Cic. Fam. 12, 14, 1:
hac mente laborem Sese ferre senes ut in otia tuta recedant Ajunt,
Hor. S. 1, 1, 30.—
(ζ).
After potius quam:
potius ad delendam memoriam dedecoris, quam ut timorem faciat,
Liv. 6, 28, 8:
potius quodcumque casus ferat passuros, quam ut sprevisse Tarentinos videantur,
id. 9, 14, 8.—
c.
Idiomat.
(α).
With the principal predicate, referring to the conception of the writer, understood; mostly parenthet. = the Engl. inf.: ut in pauca conferam, testamento facto mulier moritur, to be brief, etc., Cic. Caecin. 6, 17:
ecquid tibi videtur, ut ad fabulas veniamus, senex ille Caecilianus minoris facere filium rusticum?
to come to the drama, id. Rosc. Am. 16, 46:
reliquum judicium de judicibus, et, vere ut dicam, de te futurum est,
to tell the truth, id. Verr. 2, 5, 69, § 177:
Murena, si nemini, ut levissime dicam, odio fuit,
to say the least, id. Mur. 40, 87: ut nihil de illo tempore, nihil de calamitate rei publicae [p. 1944] querar, hoc tibi respondeo, etc., not to complain of that time, etc., id. Caecin. 33, 95: quae cum se disposuit, et partibus suis consensit, et, ut ita dicam concinuit, summum bonum tetigit, and, so to speak, chimes in, etc., Sen. Vit. Beat. 8, 5:
ecce— ut idem in singulos annos orbis volveretur —Hernici nuntiant Volscos et Aequos reficere, etc.,
Liv. 3, 10, 8.—
(β).
Satis ut, enough to (lit. enough for the purpose of):
satis esse magna incommoda accepta ut reliquos casus timerent,
disasters large enough to make them afraid, Caes. B. C. 3, 10.—
(γ).
Quam ut after comparatives, too much to:
quod praeceptum, quia major erat quam ut ab homine videretur, idcirco adsignatum est deo,
too great to come from man, Cic. Fin. 5, 16, 44:
quis non intellegit, Canachi signa rigidiora esse quam ut imitentur veritatem?
id. Brut. 18, 70:
clarior res erat quam ut tegi ac dissimulari posset,
too clear to be covered up, Liv. 26, 51, 11:
potentius jam id malum apparuit quam ut minores per magistratus sedaretur,
id. 25, 1, 11:
est tamen aliquis minor quam ut in sinu ejus condenda sit civitas,
Sen. Ben. 2, 16, 2.

Lewis & Short latin dictionary > utei
11 sed

sed or (old) set, conj. [old abl. of sui; cf. 2 se].—After a negative clause and introducing a direct opposition, but, on the contrary, but also, but even, but in fact: Non cauponantes bellum, sed belligerantes, Enn. ap. C.: oti fructus est non contentio animi, sed relaxatio: nemo iudicium reprehendit, sed legem.—Introducing a climax, usu. in the formula, non modo or non solum... sed, or sed etiam, not only, not merely... but, but also, but even, but indeed: non modo falsum illud esse, sed hoc verissimum: iudicetur non verbo, sed re, non modo non consul, sed etiam hostis Antonius, not only not... but even: omnia eius non facta solum, sed etiam dicta meminisset: neque vero se populo solum, sed etiam senatui commisit, neque senatui modo, sed etiam, etc.: multiplicatusque terror non infimis solum, sed primoribus patrum, L.—After non (in the sense of non modo): qui se non opinari, sed scire, non audivisse, sed vidisse dicit: non infimam plebem accendere sed ipsa capita plebis, L.—After ne... quidem (more emphatic than non modo): tu porro ne pios quidem, sed piissimos quaeris, I will not say virtuous men, but the most virtuous.—Restrictive, but, yet, however: est ille quidem valde severus, sed abhorret ab huius saeculi licentiā: paulo sedatiore tempore est accusatus, sed eādem fere lege: difficile factu est, sed conabor tamen: plerique patriae, sed omnes famā atque fortunis expertes, S.—In a transition: non impedio, praesertim quoniam feriati sumus. Sed possumus audire aliquid, an serius venimus?: sed ad instituta redeamus: sed, si placet, in hunc diem hactenus.—Often after a parenthesis, but, now, I say: quos Metellus (facio iniuriam viro mortuo), sed ille consul, tum, etc.—With quid autem, in impatient questions: sed quid pertimui autem belua? but why in the world? T.: Sed quid ego hae autem nequiquam ingrata revolvo? V.—With vero, but in fact, but actually: nec iam cum Aq<*>io, sed vero cum Paullis confe. rendum!; cf. sed enim vero cum detestabilis res sit, quid, etc.? L.—Ellipt., with enim: sed revertor ad crimen; sed enim haec illius viri mentio vocem meam fletu debilitavit, but (I speak with difficulty), for, etc.: Progeniem sed enim Troiano a sanguine duci Audierat, but (she was in dread), for she had heard, etc., V.—In a climax, without a preceding negative, but, but in fact, but also: hic mihi primum meum consilium defuit, sed etiam obfuit.
* * *

CONJ

but, but also; yet; however, but in fact/truth; not to mention; yes but

Latin-English dictionary > sed
12 B

B, b, indecl. n., designates, in the Latin alphabet, the soft, labial sound as in English, unlike the Gr. beta (B, b), which approached the Engl. v in sound; v. Corss. Ausspr. I. p. 124 sqq. At the beginning of words it represents an original dv or gv, and elsewhere an original gv, p, v, or bh ( v); v. Corss. Ausspr. I. pp. 134, 161. It corresponds regularly with Gr. b, but freq. also with p, and, in the middle of words, with ph; cf. brevis, brachus; ab, apo; carbasus, karpasos; ambo, amphi, amphô; nubes, nephos, etc.; v. Roby, Gram. I. p. 26; Kühner, Gram. § 34, 6. In Latin, as in all kindred languages, it was used in forming words to express the cry of different animals, as balare, barrire, baubari, blacterare, boare, bombitare, bubere, bubulare; children beginning to talk called their drink bua; so, balbus denoted the stammering sound, bambalio the stuttering, blatire and blaterare the babbling, blaesus the lisping, blandus the caressing. At the beginning of words b is found with no consonants except l and r (for bdellium, instead of which Marc. Emp. also wrote bdella, is a foreign word); but in the middle of words it is connected with other liquid and feeble consonants. Before hard consonants b is found only in compounds with ob and sub, the only prepositions, besides ab, which end in a labial sound; and these freq. rejected the labial, even when they are separated by the insertion of s, as abspello and absporto pass into aspello and asporto; or the place of the labial is supplied by u, as in aufero and aufugio (cf. ab init. and au); before f and p it is assimilated, as suffero, suppono; before m assimilated or not, as summergo or submergo; before c sometimes assimilated, as succedo, succingo, sometimes taking the form sus (as if from subs; cf. abs), as suscenseo; and sometimes su before s followed by a consonant, as suspicor. When b belonged to the root of a word it seems to have been retained, as plebs from plebis, urbs from urbis, etc.; so in Arabs, chalybs ( = Araps, chalups), the Gr. ps was represented by bs; as also in absis, absinthi-um, etc. But in scripsi from scribo, nupsi from nubo, etc., b was changed to p, though some grammarians still wrote bs in these words; cf. Prisc. pp. 556, 557 P.; Vel. Long. pp. 2224, 2261 ib. Of the liquids, l and r stand either before or after b, but m only before it, with the exception of abmatertera, parallel with the equally anomalous abpatruus (cf. ab init. and fin.), and n only after it; hence con and in before b always become com and im; as inversely b before n is sometimes changed to m, as Samnium for Sabinium and scamnum for scabnum, whence the dim. scabellum. B is so readily joined with u that not only acubus, arcubus, etc., were written for acibus, arcibus, etc., but also contubernium was formed from taberna, and bubile was used for bovile, as also in dubius ( = doios, duo) a b was inserted. B could be doubled, as appears not only from the foreign words abbas and sabbatum, but also from obba and gibba, and the compounds with ob and sub. B is reduplicated in bibo (cf the Gr. piô), as the shortness of the first syllable in the preterit bĭbi, compared with dēdi and stĕti or sti/ti, shows; although later bibo was treated as a primitive, and the supine bibitum formed from it. Sometimes before b an m was inserted, e. g. in cumbo for cubo kuptô, lambo for laptô, nimbus for nephos; inversely, also, it was rejected in sabucus for sambucus and labdacismus for lambdacismus. As in the middle, so at the beginning of words, b might take the place of another labial, e. g. buxis for pyxis, balaena for phalaina, carbatina for carpatina, publicus from poplicus, ambo for amphô; as even Enn. wrote Burrus and Bruges for Pyrrhus and Phryges; Naev., Balantium for Palatium (v. the latter words, and cf. Fest. p. 26).—In a later age, but not often before A.D. 300, intercourse with the Greeks caused the pronunciation of the b and v to be so similar that Adamantius Martyrius in Cassiod. pp. 2295-2310 P., drew up a separate catalogue of words which might be written with either b or v. So, Petronius has berbex for verbex, and in inscrr., but not often before A. D. 300, such errors as bixit for vixit, abe for ave, ababus for abavus, etc. (as inversely vene, devitum, acervus, vasis instead of bene, debitum, acerbus, basis), are found; Flabio, Jubentius, for Flavio, Juventius, are rare cases from the second century after Christ.—The interchange between labials, palatals, and linguals (as glans for balanos, bilis for fel or cholê) is rare at the beginning of words, but more freq. in the middle; cf. tabeo, têkô, and Sanscr. tak, terebra and teretron, uber and outhar; besides which the change of tribus Sucusana into Suburana (Varr. L. L. 5, § 48 Müll.; Quint. 1, 7, 29) deserves consideration. This interchange is most freq. in terminations used in forming words, as ber, cer, ter; brum or bulum, crum or culum, trum, bundus and cundus; bilis and tilis, etc.—Finally, the interchange of b with du at the beginning of words deserves special mention, as duonus for bonus, Bellona for Duellona, bellum for duellum, bellicus for duellicus, etc., and bis from duis.—As an abbreviation, B usually designates bonus or bene. Thus, B. D. = Bona Dea, Inscr. Orell. 1524; 2427; 2822:
B. M. = bene merenti,
ib. 99; 114; 506:
B. M. P. = bene merenti posuit,
ib. 255:
B. D. S. M. = bene de se meritae,
ib. 2437:
B. V. V. = bene vale valeque,
ib. 4816:
B. M. = bonae memoriae,
ib. 1136; 3385:
B. M. = bonā mente,
ib. 5033;
sometimes it stands for beneficiarius, and BB. beneficiarii,
ib. 3489; 3868; 3486 al.

Lewis & Short latin dictionary > B
13 b

B, b, indecl. n., designates, in the Latin alphabet, the soft, labial sound as in English, unlike the Gr. beta (B, b), which approached the Engl. v in sound; v. Corss. Ausspr. I. p. 124 sqq. At the beginning of words it represents an original dv or gv, and elsewhere an original gv, p, v, or bh ( v); v. Corss. Ausspr. I. pp. 134, 161. It corresponds regularly with Gr. b, but freq. also with p, and, in the middle of words, with ph; cf. brevis, brachus; ab, apo; carbasus, karpasos; ambo, amphi, amphô; nubes, nephos, etc.; v. Roby, Gram. I. p. 26; Kühner, Gram. § 34, 6. In Latin, as in all kindred languages, it was used in forming words to express the cry of different animals, as balare, barrire, baubari, blacterare, boare, bombitare, bubere, bubulare; children beginning to talk called their drink bua; so, balbus denoted the stammering sound, bambalio the stuttering, blatire and blaterare the babbling, blaesus the lisping, blandus the caressing. At the beginning of words b is found with no consonants except l and r (for bdellium, instead of which Marc. Emp. also wrote bdella, is a foreign word); but in the middle of words it is connected with other liquid and feeble consonants. Before hard consonants b is found only in compounds with ob and sub, the only prepositions, besides ab, which end in a labial sound; and these freq. rejected the labial, even when they are separated by the insertion of s, as abspello and absporto pass into aspello and asporto; or the place of the labial is supplied by u, as in aufero and aufugio (cf. ab init. and au); before f and p it is assimilated, as suffero, suppono; before m assimilated or not, as summergo or submergo; before c sometimes assimilated, as succedo, succingo, sometimes taking the form sus (as if from subs; cf. abs), as suscenseo; and sometimes su before s followed by a consonant, as suspicor. When b belonged to the root of a word it seems to have been retained, as plebs from plebis, urbs from urbis, etc.; so in Arabs, chalybs ( = Araps, chalups), the Gr. ps was represented by bs; as also in absis, absinthi-um, etc. But in scripsi from scribo, nupsi from nubo, etc., b was changed to p, though some grammarians still wrote bs in these words; cf. Prisc. pp. 556, 557 P.; Vel. Long. pp. 2224, 2261 ib. Of the liquids, l and r stand either before or after b, but m only before it, with the exception of abmatertera, parallel with the equally anomalous abpatruus (cf. ab init. and fin.), and n only after it; hence con and in before b always become com and im; as inversely b before n is sometimes changed to m, as Samnium for Sabinium and scamnum for scabnum, whence the dim. scabellum. B is so readily joined with u that not only acubus, arcubus, etc., were written for acibus, arcibus, etc., but also contubernium was formed from taberna, and bubile was used for bovile, as also in dubius ( = doios, duo) a b was inserted. B could be doubled, as appears not only from the foreign words abbas and sabbatum, but also from obba and gibba, and the compounds with ob and sub. B is reduplicated in bibo (cf the Gr. piô), as the shortness of the first syllable in the preterit bĭbi, compared with dēdi and stĕti or sti/ti, shows; although later bibo was treated as a primitive, and the supine bibitum formed from it. Sometimes before b an m was inserted, e. g. in cumbo for cubo kuptô, lambo for laptô, nimbus for nephos; inversely, also, it was rejected in sabucus for sambucus and labdacismus for lambdacismus. As in the middle, so at the beginning of words, b might take the place of another labial, e. g. buxis for pyxis, balaena for phalaina, carbatina for carpatina, publicus from poplicus, ambo for amphô; as even Enn. wrote Burrus and Bruges for Pyrrhus and Phryges; Naev., Balantium for Palatium (v. the latter words, and cf. Fest. p. 26).—In a later age, but not often before A.D. 300, intercourse with the Greeks caused the pronunciation of the b and v to be so similar that Adamantius Martyrius in Cassiod. pp. 2295-2310 P., drew up a separate catalogue of words which might be written with either b or v. So, Petronius has berbex for verbex, and in inscrr., but not often before A. D. 300, such errors as bixit for vixit, abe for ave, ababus for abavus, etc. (as inversely vene, devitum, acervus, vasis instead of bene, debitum, acerbus, basis), are found; Flabio, Jubentius, for Flavio, Juventius, are rare cases from the second century after Christ.—The interchange between labials, palatals, and linguals (as glans for balanos, bilis for fel or cholê) is rare at the beginning of words, but more freq. in the middle; cf. tabeo, têkô, and Sanscr. tak, terebra and teretron, uber and outhar; besides which the change of tribus Sucusana into Suburana (Varr. L. L. 5, § 48 Müll.; Quint. 1, 7, 29) deserves consideration. This interchange is most freq. in terminations used in forming words, as ber, cer, ter; brum or bulum, crum or culum, trum, bundus and cundus; bilis and tilis, etc.—Finally, the interchange of b with du at the beginning of words deserves special mention, as duonus for bonus, Bellona for Duellona, bellum for duellum, bellicus for duellicus, etc., and bis from duis.—As an abbreviation, B usually designates bonus or bene. Thus, B. D. = Bona Dea, Inscr. Orell. 1524; 2427; 2822:
B. M. = bene merenti,
ib. 99; 114; 506:
B. M. P. = bene merenti posuit,
ib. 255:
B. D. S. M. = bene de se meritae,
ib. 2437:
B. V. V. = bene vale valeque,
ib. 4816:
B. M. = bonae memoriae,
ib. 1136; 3385:
B. M. = bonā mente,
ib. 5033;
sometimes it stands for beneficiarius, and BB. beneficiarii,
ib. 3489; 3868; 3486 al.

Lewis & Short latin dictionary > b
14 nomino

nōmĭno, āvi, ātum, 1, v. a. [nomen], to call by name, to name, to give a name to (esp. after, for a person or thing; cf.: appello, voco, dico).
I.
In gen.: quae (navis) nunc nominatur nomine Argo, Enn. ap. Auct. Her. 2, 22, 34, 26:
Chaldaei, non ex artis, sed ex gentis vocabulo nominati,
Cic. Div. 1, 1, 2:
urbem constituit, quam e suo nomine Romam jussit nominari,
id. Rep. 2, 7, 12:
amor ex quo amicitia est nominata,
Cic. Lael. 8 (Trag. v. 283 Vahl.); id. Caecin. 18, 51.—Esp., to give a surname to a person, Eutr. 8, 8: aliquem honoris causā, to name or mention out of respect:
L. Sulla, quem honoris causā nomino,
Cic. Rosc. Am. 2, 6:
quem ego hominem honoris causā nominatum volo,
id. Verr. 1, 7, 18; v. honor: hanc illi idean appellant, jam a Platone ita nominatam, Cic. Ac. 1, 8, 30.—
II.
In partic.
A.
Pregn., to render famous, renowned, celebrated (cf.:
laudo, celebro): praedicari de se et nominari volunt omnes,
Cic. Arch. 11, 26:
sunt clari hodieque et qui olim nominabuntur,
Quint. 10, 1, 94; v. under P. a.—
B.
To name or nominate a person for an office:
patres interregem nominaverant,
Liv. 1, 32:
me augurem Cn. Pompeius et Q. Hortensius nominaverunt,
Cic. Phil. 2, 2, 4:
illo die, quo sacerdotes solent nominare, quos dignissimos sacerdotio judicant, me semper nominabat,
Plin. Ep. 2, 1, 8; Suet. Claud. 22; cf. nominatio.—
C.
To name, mention, report, accuse, arraign (not ante-Aug.):
capita conjurationis, priusquam nominarentur apud dictatorem, mors ab ipsis conscita judicio subtraxit,
Liv. 9, 26, 7:
qui nominatus profugisset, diem certam se finituros,
id. 39, 17:
Dimnus, cum ceteros participes sceleris indicaret, Philotam non nominavit,
Curt. 6, 9, 16; 8, 6, 24.—Esp., with inter, to name among or as one of; to report as belonging to a party, conspiracy, etc.:
inter conjuratos nemo me nominat,
Curt. 6, 10, 5: inter socios Catilinae nominatus, Suet. Caés. 17; cf.:
cum Thesea inter eos nomināsset. qui ad inferos adissent,
Gell. 10, 16, 12; Plin. 14, 13, 15, § 93; 22, 21, 27, § 55; Hier. in Ep. ad Galat. 5, 19 sqq.—
D.
In gram.: nominandi casus, the nominative case (like accusandi casus, the accusative case), Varr. L. L. 8, § 42 Müll.; 9, § 76; 10, 2, § 23; Gell. 13, 22, 5.—Hence, nōmĭnātus, a, um, P. a. (acc. to II. A.), famed, renowned, celebrated:
illa Attalica tota Sicilia nominata,
Cic. Verr. 2, 4, 12, § 27:
nominatiora pericula,
Tert. Anim. 13: bdellium nominatissimum, Plin. 12, 9, 19, § 35 (al. laudatissimum); Vulg. 1 Par. 11, 10.

Lewis & Short latin dictionary > nomino
15 moventer

mŏvĕo, mōvi, mōtum, 2 ( sync., mōstis for movistis, Mart. 3, 67, 1;
mōrunt for moverunt,
Sil. 14, 141), v. a. and n. [Sanscr. mīv, set in motion; Gr. ameibô, change; cf.: momentum, mutare].
I.
Act., to move, stir, set in motion; to shake, disturb, remove, etc. (syn.: cieo, agito, ago, molior).
A.
Lit.:
movit et ad certos nescia membra modos,
Tib. 1, 7, 38:
ut festis matrona moveri jussa diebus,
to dance, Hor. A. P. 232: moveri Cyclopa, to represent a Cyclop by dancing (gesticulating), id. Ep. 2, 2, 125:
et fila sonantia movit,
struck, Ov. M. 10, 89:
citharam cum voce,
id. ib. 5, 112:
tympana,
id. H. 4, 48; to disturb:
novis Helicona cantibus,
Manil. Astron. 1, 4:
signum movere loco,
to move from the place, Cic. Div. 1, 35, 77:
os,
Cels. 8, 2:
gradum,
i. e. to go forward, advance, Sen. Thyest. 420: se, to move or bestir one's self:
move ocius te,
Ter. And. 4, 3, 16:
praecepit eis, ne se ex eo loco moverent,
not to stir from the spot, Liv. 34, 20; Caes. B. G. 3, 15: castra, to break up, remove:
postero die castra ex eo loco movent,
Caes. B. G. 1, 15;
ellipt. without castra: postquam ille Canusio moverat,
Cic. Att. 9, 1, 1:
movisse a Samo Romanos audivit,
Liv. 37, 28, 4.— Pass. reflex.:
priusquam hostes moverentur,
Liv. 37, 19, 18:
hostem statu,
to drive from his position, dislodge, id. 30, 18:
aliquem possessione,
Cic. Verr. 2, 1, 45, § 116:
heredes,
to eject, id. Off. 3, 19, 76:
tribu centurionem,
to turn out, expel, id. de Or. 2, 67, 272; so,
aliquem de senatu,
id. Clu. 43, 122;
the same also without senatu,
Hor. S. 1, 6, 20:
senatorio loco,
to degrade, Liv. 39, 42, 6:
ex agro,
Cic. Fam. 13, 5, 2:
move abs te moram,
remove, cast off, Plaut. Capt. 4, 2, 10:
consulem de sententiā,
to cause to recede, to dissuade, Liv. 3, 21:
litteram,
to take away, Cic. Fin. 3, 22, 74.—Prov.:
omnis terras, omnia maria movere,
to turn the world upside down, Cic. Att. 8, 11, 2.—
2.
Transf.
a.
To excite, occasion, cause, promote, produce; to begin, commence, undertake:
exercitatione sudor movetur,
is promoted, produced, Cels. 2, 17:
alvum,
Cato, R. R. 115:
dolorem,
id. ib. 7, 4:
lacrimas,
to cause, Quint. 6, 1, 26:
fletum populo,
Cic. de Or. 1, 53, 228:
risum,
id. ib. 2, 62, 281:
alicui exspectationem,
id. Att. 2, 14, 1:
indignationem,
Liv. 4, 50, 1:
misericordiam,
Cic. de Or. 2, 69, 278:
suspicionem,
id. Part. 33, 114:
ego istaec moveo, aut curo?
begin, commence, Ter. And. 5, 4, 18:
bellum,
Cic. Off. 1, 11, 37; Liv. 23, 48, 6:
jam pugna se moverat,
was going on, Curt. 8, 14, 6:
cantūs,
Verg. A. 10, 163:
tantum decus,
begin, Manil. Astron. 1, 42; cf. Verg. A. 7, 45:
nominis controversiam,
to begin, Tac. Dial. 25 init.; cf. Cels. 3, 3, § 25; Dig. 37, 10, 4:
litem,
ib. 4, 3, 33:
actionem,
ib. 19, 1, 10:
mentionem rei,
to make mention, Liv. 28, 11, 9:
sacra,
Val. Fl. 3, 540:
movere ac moliri aliquid,
to undertake any thing that excites disturbance, Liv. 23, 39:
ne quid moveretur,
id. 35, 13.—
b.
To shake, to cause to waver, to alter:
alicujus sententiam,
to change, cause to waver, Cic. Att. 7, 3, 6:
sententiam regis,
Liv. 35, 42, 6.—
c.
To present, offer an oblation:
ferctum Jovi moveto,
Cato, R. R. 134.—
d.
To disturb, concern, trouble, torment one:
men moveat cimex Pantilius?
Hor. S. 1, 10, 78:
Armeniosne movet, Romana potentia cujus Sit ducis?
Luc. 7, 282; cf. Val. Fl. 7, 131. intoleranda vis aestūs omnium ferme corpora movit, Liv. 25, 26:
strepitu fora vestra,
Juv. 2, 52.—
e.
Of plants, to put forth:
si se gemmae nondum moveant,
do not yet appear, Col. 11, 2, 26: de palmite gemma movetur, [p. 1169] is produced, Ov. Tr. 3, 12, 13.—
f.
To exert, exercise:
inter principia condendi hujus operis, movisse numen ad indicandam tanti imperii molem traditur deos,
Liv. 1, 55, 3 (cf.:
se movere, I. A. supra): artis opem,
Ov. F. 6, 760.—
g.
= mutare, to change, transform:
quorum Forma semel mota est,
Ov. M. 8, 729:
nihil motum antiquo probabile est,
Liv. 34, 54, 8.—
h.
In mal. part., Plaut. Am. 4, 1, 43.—
B.
Trop., to move, affect, excite, inspire:
ut pulcritudo corporis movet oculos et delectat,
charms, Cic. Off. 1, 28, 98:
quae me causae moverint,
id. Att. 11, 5, 1:
fere fit, quibus quisque in locis miles inveteravit, uti multum earum regionum consuetudine moveatur,
is much affected, influenced, Caes. B. C. 1, 44:
aliquem ad bellum,
to stir up, excite, Liv. 35, 12, 5:
movet feroci juveni animum conploratio sororis,
stirs his anger, id. 1, 26, 3; cf. id. 21, 38, 3; 23, 31, 11:
numina Dianae,
to irritate, provoke, Hor. Epod. 17, 3:
multa movens animo,
to revolve, ponder, meditate, Verg. A. 3, 34:
moverat plebem oratio consulis,
had stirred, made an impression on, Liv. 3, 20:
judicum animos,
Quint. 6, 2, 1:
acutule moveri,
keenly affected, Aug. Conf. 3, 7: neque illud me movet, quod, Caes. ap. Cic. Att. 9, 16, A. 2:
affectus,
Quint. 6, 1, 7:
moveor etiam ipsius loci insolentiā,
Cic. Deiot. 2, 5:
nil moveor lacrimis,
Prop. 3, 23, 25 (4, 25, 5):
absiste moveri,
be not disturbed, Verg. A. 6, 399:
quos sectis Bellona lacertis Saeva movet,
inspires, Luc. 1, 565 (al. monet):
ut captatori moveat fastidia,
excites nausea in, Juv. 10, 202.—
II.
Neutr., to move itself, move (very rare):
terra dies duodequadraginta movit,
an earthquake, Liv. 35, 40, 7; 40, 59, 7.—In pass.:
reptile quod movetur,
which moves itself, Vulg. Gen. 1, 26 saep.—Hence,
A.
mŏvens, entis, P. a., movable (class.): ex eā praedā, quae rerum moventium sit, movable things (as clothes, arms, furniture), Liv. 5, 25, 6:
voluptas,
that consists in motion, Cic. Fin. 2, 10, 31:
furtum rerum moventium,
Gell. 11, 18, 13.— Plur. subst.:
quaedam quasi moventia,
motives, Cic. Tusc. 5, 24, 68.—Hence, adv.: mŏventer, movingly, affectingly (late Lat.), Schol. Bob. ad Cic. Mil. 7, n. 4.—
B.
mōtus, a, um, P. a., moved, affected, disturbed ( poet. and in post-class. prose):
Ithaci digressu mota Calypso,
Prop. 1, 15, 9:
dictis,
Ov. Tr. 4, 10, 23:
precibus,
Curt. 6, 5, 23.

Lewis & Short latin dictionary > moventer
16 moveo

mŏvĕo, mōvi, mōtum, 2 ( sync., mōstis for movistis, Mart. 3, 67, 1;
mōrunt for moverunt,
Sil. 14, 141), v. a. and n. [Sanscr. mīv, set in motion; Gr. ameibô, change; cf.: momentum, mutare].
I.
Act., to move, stir, set in motion; to shake, disturb, remove, etc. (syn.: cieo, agito, ago, molior).
A.
Lit.:
movit et ad certos nescia membra modos,
Tib. 1, 7, 38:
ut festis matrona moveri jussa diebus,
to dance, Hor. A. P. 232: moveri Cyclopa, to represent a Cyclop by dancing (gesticulating), id. Ep. 2, 2, 125:
et fila sonantia movit,
struck, Ov. M. 10, 89:
citharam cum voce,
id. ib. 5, 112:
tympana,
id. H. 4, 48; to disturb:
novis Helicona cantibus,
Manil. Astron. 1, 4:
signum movere loco,
to move from the place, Cic. Div. 1, 35, 77:
os,
Cels. 8, 2:
gradum,
i. e. to go forward, advance, Sen. Thyest. 420: se, to move or bestir one's self:
move ocius te,
Ter. And. 4, 3, 16:
praecepit eis, ne se ex eo loco moverent,
not to stir from the spot, Liv. 34, 20; Caes. B. G. 3, 15: castra, to break up, remove:
postero die castra ex eo loco movent,
Caes. B. G. 1, 15;
ellipt. without castra: postquam ille Canusio moverat,
Cic. Att. 9, 1, 1:
movisse a Samo Romanos audivit,
Liv. 37, 28, 4.— Pass. reflex.:
priusquam hostes moverentur,
Liv. 37, 19, 18:
hostem statu,
to drive from his position, dislodge, id. 30, 18:
aliquem possessione,
Cic. Verr. 2, 1, 45, § 116:
heredes,
to eject, id. Off. 3, 19, 76:
tribu centurionem,
to turn out, expel, id. de Or. 2, 67, 272; so,
aliquem de senatu,
id. Clu. 43, 122;
the same also without senatu,
Hor. S. 1, 6, 20:
senatorio loco,
to degrade, Liv. 39, 42, 6:
ex agro,
Cic. Fam. 13, 5, 2:
move abs te moram,
remove, cast off, Plaut. Capt. 4, 2, 10:
consulem de sententiā,
to cause to recede, to dissuade, Liv. 3, 21:
litteram,
to take away, Cic. Fin. 3, 22, 74.—Prov.:
omnis terras, omnia maria movere,
to turn the world upside down, Cic. Att. 8, 11, 2.—
2.
Transf.
a.
To excite, occasion, cause, promote, produce; to begin, commence, undertake:
exercitatione sudor movetur,
is promoted, produced, Cels. 2, 17:
alvum,
Cato, R. R. 115:
dolorem,
id. ib. 7, 4:
lacrimas,
to cause, Quint. 6, 1, 26:
fletum populo,
Cic. de Or. 1, 53, 228:
risum,
id. ib. 2, 62, 281:
alicui exspectationem,
id. Att. 2, 14, 1:
indignationem,
Liv. 4, 50, 1:
misericordiam,
Cic. de Or. 2, 69, 278:
suspicionem,
id. Part. 33, 114:
ego istaec moveo, aut curo?
begin, commence, Ter. And. 5, 4, 18:
bellum,
Cic. Off. 1, 11, 37; Liv. 23, 48, 6:
jam pugna se moverat,
was going on, Curt. 8, 14, 6:
cantūs,
Verg. A. 10, 163:
tantum decus,
begin, Manil. Astron. 1, 42; cf. Verg. A. 7, 45:
nominis controversiam,
to begin, Tac. Dial. 25 init.; cf. Cels. 3, 3, § 25; Dig. 37, 10, 4:
litem,
ib. 4, 3, 33:
actionem,
ib. 19, 1, 10:
mentionem rei,
to make mention, Liv. 28, 11, 9:
sacra,
Val. Fl. 3, 540:
movere ac moliri aliquid,
to undertake any thing that excites disturbance, Liv. 23, 39:
ne quid moveretur,
id. 35, 13.—
b.
To shake, to cause to waver, to alter:
alicujus sententiam,
to change, cause to waver, Cic. Att. 7, 3, 6:
sententiam regis,
Liv. 35, 42, 6.—
c.
To present, offer an oblation:
ferctum Jovi moveto,
Cato, R. R. 134.—
d.
To disturb, concern, trouble, torment one:
men moveat cimex Pantilius?
Hor. S. 1, 10, 78:
Armeniosne movet, Romana potentia cujus Sit ducis?
Luc. 7, 282; cf. Val. Fl. 7, 131. intoleranda vis aestūs omnium ferme corpora movit, Liv. 25, 26:
strepitu fora vestra,
Juv. 2, 52.—
e.
Of plants, to put forth:
si se gemmae nondum moveant,
do not yet appear, Col. 11, 2, 26: de palmite gemma movetur, [p. 1169] is produced, Ov. Tr. 3, 12, 13.—
f.
To exert, exercise:
inter principia condendi hujus operis, movisse numen ad indicandam tanti imperii molem traditur deos,
Liv. 1, 55, 3 (cf.:
se movere, I. A. supra): artis opem,
Ov. F. 6, 760.—
g.
= mutare, to change, transform:
quorum Forma semel mota est,
Ov. M. 8, 729:
nihil motum antiquo probabile est,
Liv. 34, 54, 8.—
h.
In mal. part., Plaut. Am. 4, 1, 43.—
B.
Trop., to move, affect, excite, inspire:
ut pulcritudo corporis movet oculos et delectat,
charms, Cic. Off. 1, 28, 98:
quae me causae moverint,
id. Att. 11, 5, 1:
fere fit, quibus quisque in locis miles inveteravit, uti multum earum regionum consuetudine moveatur,
is much affected, influenced, Caes. B. C. 1, 44:
aliquem ad bellum,
to stir up, excite, Liv. 35, 12, 5:
movet feroci juveni animum conploratio sororis,
stirs his anger, id. 1, 26, 3; cf. id. 21, 38, 3; 23, 31, 11:
numina Dianae,
to irritate, provoke, Hor. Epod. 17, 3:
multa movens animo,
to revolve, ponder, meditate, Verg. A. 3, 34:
moverat plebem oratio consulis,
had stirred, made an impression on, Liv. 3, 20:
judicum animos,
Quint. 6, 2, 1:
acutule moveri,
keenly affected, Aug. Conf. 3, 7: neque illud me movet, quod, Caes. ap. Cic. Att. 9, 16, A. 2:
affectus,
Quint. 6, 1, 7:
moveor etiam ipsius loci insolentiā,
Cic. Deiot. 2, 5:
nil moveor lacrimis,
Prop. 3, 23, 25 (4, 25, 5):
absiste moveri,
be not disturbed, Verg. A. 6, 399:
quos sectis Bellona lacertis Saeva movet,
inspires, Luc. 1, 565 (al. monet):
ut captatori moveat fastidia,
excites nausea in, Juv. 10, 202.—
II.
Neutr., to move itself, move (very rare):
terra dies duodequadraginta movit,
an earthquake, Liv. 35, 40, 7; 40, 59, 7.—In pass.:
reptile quod movetur,
which moves itself, Vulg. Gen. 1, 26 saep.—Hence,
A.
mŏvens, entis, P. a., movable (class.): ex eā praedā, quae rerum moventium sit, movable things (as clothes, arms, furniture), Liv. 5, 25, 6:
voluptas,
that consists in motion, Cic. Fin. 2, 10, 31:
furtum rerum moventium,
Gell. 11, 18, 13.— Plur. subst.:
quaedam quasi moventia,
motives, Cic. Tusc. 5, 24, 68.—Hence, adv.: mŏventer, movingly, affectingly (late Lat.), Schol. Bob. ad Cic. Mil. 7, n. 4.—
B.
mōtus, a, um, P. a., moved, affected, disturbed ( poet. and in post-class. prose):
Ithaci digressu mota Calypso,
Prop. 1, 15, 9:
dictis,
Ov. Tr. 4, 10, 23:
precibus,
Curt. 6, 5, 23.

Lewis & Short latin dictionary > moveo
17 saltem

saltem (sometimes in MSS. saltim; cf. Aus. Ep. 7, 23; and Prisc. p. 1013 P.), adv. [old acc. form, from salvus, salus]. prop., saved, reserved (salvā re; compare Engl. save, except). It serves to point out that which still remains or holds good, in spite of or by way of exception to something opposed to it; and accordingly is used (like certe, II.) as a restrictive particle, at least, at the least, at all events, anyhow.
I.
Affirmatively (class.).
A.
With a statement of the opposite:
si illud non licet, Saltem hoc licebit,
Ter. Eun. 4, 2, 12; Plaut. Capt. 3, 1, 26:
semper tu hoc facito cogites, tute uti sis optimus: Si id nequeas, saltem ut optimis sis proximus,
id. Trin. 2, 4, 86; cf. Quint. 10, 1, 127:
saltem accurate, ut metui videar, si resciverim,
Ter. And. 3, 2, 14:
impetrabo, ut aliquot saltem nuptiis prodat dies,
id. ib. 2, 1, 13:
si alia membra vino madeant, cor sit saltem sobrium,
Plaut. Truc. 4, 4, 2:
etsi istuc mihi acerbum'st... saltem id volupe est, cum, etc.,
id. Mil. 4, 5, 12:
quo provocati a me venire noluerunt, revocati saltem revertantur,
Cic. Agr. 3, 1, 1:
attrepidate saltem, nam vos approperare haud postulo,
Plaut. Poen. 3, 1, 41; cf.:
vere nihil potes dicere: finge aliquid saltem commode,
Cic. Rosc. Am. 19, 54; id. Fl. 13, 35:
eripe mihi hunc dolorem aut minue saltem,
id. Att. 9, 6, 5: neque iis (militibus) posse persuaderi, ut eum defendant aut sequantur saltem, * Caes. B. C. 1, 6; Quint. 6, 5, 1; Plaut. Merc. 3, 4, 52: utinam quietis temporibus atque aliquo, si non bono, at saltem certo statu civitatis haec inter nos studia exercere possemus! Cic. Fam. 9, 8, 2; id. Pis. 11, 24.—In a question:
quis ego sum saltem, si non sum Sosia?
tell me, at least, who I am; then who am I, pray? Plaut. Am. 1, 2, 282.—
B.
Without mention of the opposite:
istuc sapienter saltem fecit filius,
Plaut. Bacch. 2, 3, 103:
saltem aliquem velim, qui mihi ex his locis viam monstret,
id. Rud. 1, 3, 29:
saltem Pseudolum mihi dedas,
id. Ps. 4, 7, 127:
saltem aliquid de pondere detraxisset,
Cic. Fin. 4, 20, 57:
nunc saltem ad illos calculos revertamur,
id. Att. 8, 12, 5:
saltem tenet hoc nos,
Hor. S. 1, 6, 44:
ut opperiare hos sex dies saltem modo,
Plaut. Ps. 1, 3, 87; cf.:
triduom hoc saltem,
id. Truc. 4, 4, 21:
saltem tantisper, dum, etc.,
id. Rud. 4, 4, 146:
antehac quidem sperare saltem licebat: nunc etiam id ereptum est,
Cic. Fam. 12, 23, 3:
at grammatici saltem omnes descendent,
Quint. 1, 4, 7. This last mode of enunciation forms the transition to its use,
II.
With the negatives non, neque, to indicate that not even a single remaining thing specified holds good; and, consequently, = ne... quidem, not at least, not even, nor even (so perh. only since the Aug. per.):
ibi tribuni militum non praemunito vallo, non deorum saltem, si non hominum, memores, nec auspicato, etc.... instruunt aciem,
Liv. 5, 38; 2, 43, 8; 6, 2, 19; Quint. 10, 7, 20; Plin. Pan. 82, 1; App. M. 7, p. 194, 33 al.:
neque enim mihi illud saltem placet, quod, etc.,
Quint. 1, 1, 24; cf.:
nec vero saltem iis sufficiat, etc.,
id. 10, 2, 15:
non fratrem, non patruum saltem porta tenus obvium,
Tac. A. 3, 5 fin.:
nec deformitate istā saltem flumina carebant atque amnes,
Plin. Pan. 82, 3:
ut ipsum iter neque impervium neque saltem durum putent,
Quint. 12, 11, 11:
nec mihi statuta saltem cibaria praestabantur,
App. M. 7, p. 194, 33.—Cf. with vix:
illud vix saltem praecipiendum videtur, ne, etc.,
Quint. 6, 4, 15.—After ne... quidem:
ut ne a sententiis quidem ac verbis saltem singulis possit separari,
Quint. 6, 5, 1.

Lewis & Short latin dictionary > saltem
18 quod

quod adv. and conj. [ acc n. of 1 qui]. I. As adv., in respect of which, as to what, in what, wherein: quod me accusat, sum extra noxiam, T.: siquid est Quod meā operā opus sit vobis, T.—After est or habeo, introducing that for which reason is given: in viam quod te des, nihil est, there is no necessity for you to, etc.: magis est quod gratuler tibi quam quod te rogem, I have more reason to congratulate, etc.: non est quod multa loquamur, we need not, H.— As to what, in so far as, to the extent that: Epicurus nunc, quod sciam, est ausus, etc.: homo, quod iuvet, curiosus.—In transitions, with a conj. or relat., in view of which, and in fact, but, and yet, accordingly, therefore, now: Quod si ego rescivissem id prius, and had I, etc., T.: tyranni coluntur... quod si forte ceciderant, tum, etc.: quod si regum virtus in pace valeret, S.: quod nisi pugnassem: quod nisi mihi hoc venisset in mentem: quod ut o potius formidine falsā Ludar, V. II. As conj, that, in that: Quid est quod laetus es? i. e. why are you merry, T.: quid istuc est, quod te audio Nescio quid concertasse, etc., what means it, that? etc., T.: quanta est benignitas naturae, quod tam multa gignit: hoc uno praestamus feris, quod conloquimur, etc.: erat illud absurdum, quod non intellegebat: Sin autem pro eo, quod summa res p. temptatur, etc., in view of the fact that, etc.: ad id, quod sua quemque mala cogebant, evocati, etc., aside from the fact that, etc., L. — That, because, since, for: quod viris fortibus honos habitus est, laudo: gaudeo, quod te interpel<*>o: tibi ago gratias, quod me liberas: quod spiratis, indignantur, L.: doluisse se, quod populi R. beneficium sibi extorqueretur, Cs.: falso queritur genus humanum, quod regatur, etc., S.: laudat Africanum, quod fuerit abstinens.—After verbs of saying or omitting, that, the fact that, the remark that, to say that: non tibi obicio, quod hominem spoliasti: accedit, quod delectatur, besides, he takes pleasure: adicite ad haec, quod foedus dedimus, L.: Adde, quod didicisse artīs Emollit mores, O.: pauca loquitur, quod sibi gratia relata non sit, Cs.: ne hoc quidem (dictum est), quod Taurum ipse transisti?: nox testis, quod nequeam lacrimas perferre parentis, V.—Introducing an explanation, in that: commemorat beneficia... quod venerat, etc., Cs.: bene facis, quod me adiuvas, in helping me: fecit humaniter, quod ad me venit: prudenter Romanus fecit, quod abstitit incepto, L.—Introducing a fact for comment, as to the fact that, as respects this that: Tu quod te posterius purges... huius non faciam, T.: quod vero securi percussit filium, videtur, etc.: quod ius civile amplexus es, video quid egeris: respondit; quod castra movisset, persuasum, etc., Cs.; cf. quod sit (Aurora) spectabilis... ego Procrin amabam, i. e. though Aurora be (called) beautiful... I was in love with Procris, O.—Introducing an exception, that, as far as: omnes mihi labores fuere leves, Praeter quam tui carendum quod erat, save that, T.: haec honesta, praeterquam quod nosmet ipsos diligamus, esse expetenda: adverso rumore esse, superquam quod male pugnaverat, not to mention that, L.: Excepto quod, etc., H.: memento te omnia probare, nisi quod verbis aliter utamur: pestilentia incesserat pari clade in Romanos Poenosque, nisi quod fames, etc., L.: tantum quod hominem non nominat, save that.—Introducing a reason (as real), because, since, for, that: idcirco arcessor, quod sensit, etc., T.: filium suum, quod pugnaverat, necari iussit, S.: omnīs (morbos) eā re suscipi, quod ita videatur, etc.: ne me ideo ornes, Quod timui, etc., H.: haec a custodiis loca vocabant, quod non auderent, etc., Cs.: me accusas, non quod tuis rationibus non adsentior, sed quod nullis: magis, quia imperium factum est, quam quod deminutum quicquam sit, L.: Propterea quod amat filius, T.: haec dicta sunt ob eam causam, quod, etc.
* * *
I
ADV

with respect to which
II
CONJ

because, as far as, insofar as

quod si -- but if

Latin-English dictionary > quod
19 jacto

jacto, āvi, ātum (jactarier, Lucr. 6, 556; Enn. Tr. 130), 1, v. freq. a. [jacio], to throw, cast, hurl.
I.
Lit.:
semen,
to scatter, Varr. R. R. 1, 42:
semina per undas,
Ov. M. 4, 748:
jactato flore tegente vias,
id. Tr. 4, 2, 50:
irrita sacrilega jactas incendia dextra,
id. M. 14, 539:
hastas,
Cic. de Or. 2, 78, 316:
vestem argentumque de muro,
Caes. B. G. 7, 47:
lapides vacuum in orbem,
Verg. G. 1, 62:
cinerem per agros,
id. ib. 1, 81:
se muris in praeceps,
Curt. 5, 6, 7;
of casting a net: rete,
Dig. 19, 1, 12;
also of dicethrowing: talos arripio, jacto basilicum,
Plaut. Curc. 2, 3, 79; cf.:
numerosque manu jactabat eburnos,
Ov. A. A. 2, 203; id. ib. 3, 355; Suet. Aug. 71.—
B.
Transf.
1.
To throw or toss about; to shake, flourish:
crura,
Lucr. 4, 991:
brachia in numerum,
id. 4, 769:
manus,
Quint. 11, 3, 179; 10, 3, 21:
umeros,
id. 11, 3, 130:
tinnula manu,
Ov. Tr. 1, 1, 38:
tintinnabulum,
Phaedr. 2, 7, 5:
onerosa pallia,
Juv. 6, 236:
cerviculam,
Cic. Verr. 2, 3, 19, § 49:
nisi se suo more jactavisset,
i. e. to make gestures, id. Brut. 60, 217:
cum multum se Curio ex more jactasset,
Quint. 11, 3, 129:
exsultare immoderateque jactari,
Cic. Div. 1, 29, 60:
corpus in suo sanguine,
to wallow, Ov. M. 10, 721:
videntes,
Verg. G. 2, 355:
a facie manus,
to throw kisses, Juv. 3, 106; cf.: jactare basia, id. 4, 118:
oculos,
Lucr. 4, 1133:
lumina,
Ov. H. 3, 11:
jugum,
i. e. to be restless, rebellious, Juv. 13, 22.—
2.
To drive hither and thither, to drive about:
cum adversā tempestate in alto jactarentur,
Cic. Inv. 2, 31, 95; Ov. H. 17, 235; Hor. Ep. 1, 11, 15; Ov. Tr. 3, 2, 15:
ut Aeneas pelago... omnia circum Litora jactetur,
Verg. A. 1, 668; 10, 48; 1, 182:
jactati aequore toto Troes,
id. ib. 1, 29; Ov. M. 11, 441 al.:
si quando, ut fit, jactor in turba, etc.,
Cic. Planc. 7, 17:
jactatur domi suae homo honestissimus,
id. Verr. 2, 1, 26, § 67:
aestu febrique jactari,
id. Cat. 1, 13.—So of the sea:
ut jactetur aqua,
Lucr. 6, 553:
cito mutata est jactati forma profundi,
Ov. H. 19, 77:
aequora,
id. Tr. 4, 4, 57.—
3.
To throw away:
merces,
Plaut. Rud. 2, 3, 43:
arma,
Liv. 9, 12; Curt. 3, 3, 9.—Esp., to throw overboard, throw into the sea, Dig. 47, 2, 43, § 10; 14, 2, 4, § 2:
jactatur rerum utilium pars maxima,
Juv. 12, 52.—
4.
To throw out, emit, spread:
luna suam jactat de corpore lucem,
Lucr. 5, 576:
voces per umbram,
Verg. A. 2, 768.—
II.
Trop.
A.
To torment, disquiet, disturb:
jactor, crucior, agitor, stimulor,
Plaut. Cist. 2, 1, 4:
nolo te jactari diutius,
id. Trin. 3, 2, 59:
ipsa velut navis jactor,
Ov. H. 21, 41:
jactari morbis,
Lucr. 3, 507:
clamore et convicio,
Cic. Fam. 1, 5:
aliquem,
id. Div. in Caecil. 14, 45.—
B.
Jactare se or jactari, not to be firm, to waver, Cic. Tusc. 4, 10.—Of money, to fluctuate in value:
jactabatur temporibus illis nummus sic, ut nemo posset scire, quid haberet,
Cic. Off. 3, 20, 80. —
C.
To consider, examine, discuss:
pluribus praesentibus eas res jactari nolebat,
Caes. B. G. 1, 18:
multa totā die in concilio variis jactata sermonibus erant,
i. e. discussed, not decided, Liv. 1, 50, 3:
pectore curas,
Verg. A. 1, 227:
jactari magis quam peragi accusatio ejus poterat,
discussed without a conclusion, to no purpose, Liv. 10, 46, 16.—
D.
To discuss, mention, intimate, pronounce, throw out, utter, speak, say, name, propose a thing:
rem jactare sermonibus,
Liv. 8, 29:
ultro citroque,
id. 7, 9:
jactamus jam pridem omnis te Roma beatum,
Hor. Ep. 1, 16, 18:
talia jactanti, etc.,
Verg. A. 1, 102:
jactatum in condicionibus nequiquam de Tarquiniis in regnum restituendis,
Liv. 2, 13, 3:
hanc autem jactari magis causam quam veram esse,
to be rather the pretext than the true reason, id. 5, 53, 2.—
E.
To throw or fling out threats, etc.:
jactare et opponere terrorem,
Cic. Sest. 23, 52:
minas,
id. Quint. 14, 47:
probra in quempiam,
Liv. 29, 9; cf.:
convicia,
Prop. 3, 8, 11.—
F.
To boast of, vaunt a thing:
ostentare honorem aetatis, jactare urbanam gratiam et dignitatem,
Caes. B. C. 3, 83:
ingenium,
Quint. 3, 1, 3:
genus et nomen,
Hor. C. 1, 14, 13:
regna et virtutem,
Ov. H. 16, 81:
quo te jactas creatum,
id. M. 9, 23; Curt. 8, 1, 23.—
G.
With se, to talk boastfully of one's self, to boast, make an ostentatious display.
(α).
Absol.:
intolerantius se jactare,
Cic. de Or. 2, 52, § 209:
non jactandi mei causā,
Quint. Decl. 268.—
(β).
With dat.:
se alicui,
to boast of one's self to a person, Ov. H. 12, 175:
se Iliae querenti ultorem,
Hor. C. 1, 2, 18; Liv. 35, 49, 3:
ipse cum se jactaret amicae,
Juv. 1, 62.—
(γ).
With in or simple abl.:
cum in eo se in contione jactavisset,
Cic. Att. 2, 1, 5:
ne quis sit lucus, quo se plus jactet Apollo,
Verg. E. 6, 73.—
(δ).
With de:
jactat se jamdudum de Calidio,
Cic. Verr. 2, 4, 21, § 46.—
(ε).
With gen.:
se justitiae,
Hier. Ep. 23, 34. —
(ζ).
With two acc.:
se jactare formosum,
Phaedr. 3, 8, 6.—
H.
To carry one's self confidently or conceitedly:
qui antea solitus esset jactare se magnificentissime in illo loco,
Cic. Att. 2, 21, 3.—
I.
To be officious or active in, to give one's self up to, devote one's self to a thing:
jactare se in causis centumviralibus,
Cic. de Or. 1, 38, 173:
nostrum hoc tempus aetatis forensi labore jactari,
id. Q. Fr. 3, 5:
in qua (re publica) tu non valde te jactas,
id. Fam. 2, 15, 3:
se actionibus tribuniciis,
Liv. 3, 1.—
K.
Se in pecuniis, to be prodigal of one's money, Cic. Cat. 2, 9.—Hence, jactans, antis, P. a., boasting, bragging, boastful, vainglorious.
1.
Lit.: insolens, arrogans, jactans, Cic. Fragm. ap. Non. 322, 13:
epistolae jactantes et gloriosae,
Plin. Ep. 3, 9:
neque vereor ne jactantior videar, etc.,
id. ib. 9, 23; so Verg. A. 6, 815: jactantior hic paulo est, Hor. S. 1, 3, 50.—With gen.:
tumidus ae sui jactans,
Quint. 11, 1, 50:
plebis jactantissimus amator,
Spart. Hadr. 17.—
2.
Transf., proud, noble, splendid:
septemgemino jactantior aethera pulset Roma jugo,
Stat. S. 4, 1, 6; Claud. IV. Cons. Hon. 1.— Adv.: jactanter, boastfully, ostentatiously:
minae jactanter sonantes,
Amm. 27, 2, 3; Prud. Ham. 170.— Comp.:
jactantius maerere,
Tac. A. 2, 77:
litteras componere,
id. H. 3, 53; Prud. Ham. 170.

Lewis & Short latin dictionary > jacto
20 propono

prō-pōno, pŏsŭi, pŏsĭtum, 3, v. a., to put or set forth, to set or lay out, to place before, expose to view, to display (class.).
I.
Lit.:
proponere vexillum,
Caes. B. G. 2, 20:
pallentesque manus, sanguineumque caput,
Ov. Tr. 3, 9, 30:
i puer et citus haec aliquā propone columnā,
Prop. 3 (4), 23, 23:
aliquid venale,
to expose for sale, Cic. Verr. 2, 2, 32, § 78; cf. Suet. Ner. 16:
geminum pugnae proponit honorem,
proposes, offers, Verg. A. 5, 365:
singulis diebus ediscendos fastos populo proposuit,
Cic. Mur. 11, 25:
legem in publicum,
id. Agr. 2, 5, 13:
in publico epistulam,
id. Att. 8, 9, 2; id. Pis. 36, 88:
vectigalia,
to publish, publicly advertise, Suet. Calig. 41:
oppida Romanis proposita ad copiam commeatūs,
Caes. B. G. 7, 14:
ne quid volucre proponeretur, praeter, etc.,
should be served up, Plin. 10, 50, 71, § 139 (al. poneretur).—
II.
Trop.
A.
To set before the eyes, to propose mentally; to imagine, conceive:
propone tibi duos reges,
Cic. Deiot. 14, 40:
aliquid sibi exemplar,
id. Univ. 2:
sibi aliquem ad imitandum,
id. de Or. 2, 22, 93:
vos ante oculos animosque vestros... Apronii regnum proponite,
id. Verr. 2, 3, 23, § 58:
eam (vitam) ante oculos vestros proponite,
id. Sull. 26, 72:
condicio supplicii in bello timiditati militis proposita,
id. Clu. 46, 129; 56, 154; 12, 42:
vim fortunae animo,
Liv. 30, 30:
spem libertatis,
Cic. Rab. Perd. 5, 15:
nihil ad scribendum,
id. Att. 5, 10, 4.—
B.
To expose:
omnibus telis fortunae proposita est vita nostra,
Cic. Fam. 5, 16, 2:
tabernis apertis proposita omnia in medio vidit,
Liv. 6, 25, 9.—
C.
To point out, declare, represent, report, say, relate, set forth, publish, etc. (cf.:
indico, denuntio): ut proponat, quid dicturus sit,
Cic. Or. 40, 137; id. Brut. 60, 217:
extremum illud est de iis, quae proposueram,
id. Fam. 15, 14, 6:
contione habitā, rem gestam proponit,
Caes. B. G. 5, 50:
in exemplum proponere,
Quint. 7, 1, 41; 12, 2, 27.—With de:
de Galliae Germaniaeque moribus, et quo differant eae nationes inter se,
Caes. B. G. 6, 11.—With object-clause:
quod ante tacuerat, proponit, esse nonnullos, quorum, etc.,
Caes. B. G. 1, 17:
cui (morbo) remedia celeria faciliaque proponebantur,
were proposed, suggested, believed to be efficient, Nep. Att. 21, 2.—
D.
To offer, propose as a reward:
Xerxes praemium proposuit, qui invenisset novam voluptatem,
Cic. Tusc. 5, 7, 20:
populo congiarium, militi donativum,
Suet. Ner. 7.—
2.
In a bad sense, to threaten, denounce:
cui cum publicatio bonorum, exsilium, mors proponeretur,
Cic. Planc. 41, 97:
injuriae, quae propositae sunt a Catone,
id. Fam. 1, 5, b, 2:
contentiones, quae mihi proponuntur,
id. Att. 2, 19, 1:
improbis poenam,
id. Fin. 2, 17, 57:
damnationem et mortem sibi proponat ante oculos,
Liv. 2, 54, 6; Just. 16, 5, 2.—
E.
To lay before, to propose for an answer: aliquam quaestionem, Nep Att. 20, 2:
aenigma,
Vulg. Ezech. 17, 2.—
F.
To purpose, resolve, intend, design, determine:
consecutus id, quod animo proposuerat,
Caes. B. G. 7, 47:
cum id mihi propositum initio non fuisset,
I had not proposed it to myself, had not intended it, Cic. Q. Fr. 1, 1, 6.— With inf.:
neque propositum nobis est hoc loco (laudare), etc.,
I am resolved, Cic. Brut. 6, 25.—With ut:
propositum est, non ut eloquentiam meam perspicias, sed ut,
the design is, Cic. Brut. 92, 318.—
G.
To say or mention beforehand (post-Aug.), Col. 8, 17, 8.—
2.
To state the first premise of a syllogism:
cum proponimus,
Cic. Inv. 1, 39, 70; 1, 40, 72.—
H.
To impose (post-class.):
novam mihi propono dicendi legem,
Mamert. Genethl. 5.—Hence, prōpŏsĭtum, i, n.
A.
A plan, intention, design, resolution, purpose (class.):
quidnam Pompeius propositi aut voluntatis ad dimicandum haberet,
Caes. B. C. 3, 84:
assequi,
to attain, Cic. Fin. 3, 6, 22:
est enim propositum, ut iratum efficiat judicem,
id. Part. 4, 14:
tenere,
to keep to one's purpose, Nep. Eum. 3, 5; Liv. 3, 41, 4; Caes. B. C. 1, 83; 3, 42; 64:
propositum peragere,
Nep. Att. 22, 2:
tenax propositi,
Hor. C. 3, 3, 1: in proposito manere. Suet. Gram. 24:
reprehendendi habere,
Plin. Ep. 9, 19, 7:
omne propositum operis a nobis destinati,
Quint. 2, 10, 15; 2, 19, 1; 12, 9, 14.—
B.
The first premise of a syllogism, Cic. de Or. 2, 53, 215; Sen. Q. N. 1, 8, 4.—
2.
An argument: nam est in proposito finis fides, Cic. Part. 3, 9.—
3.
The main point, principal subject, theme:
a proposito declinare aliquantulum,
Cic. Or. 40, 137:
egredi a proposito ornandi causā,
id. Brut. 21, 82:
a proposito aberrare,
id. Fin. 5, 28, 83:
redire ad propositum,
id. de Or. 3, 53, 203:
ad propositum revertamur,
id. Off. 3, 9, 39:
a proposito aversus,
Liv. 2, 8, 8:
propositum totius operis,
Sen. Ep. 65, 4 sq.; 65, 8:
vitae,
Cels. 5, 26, 6:
meum,
Phaedr. 1, 5, 2:
tuum,
Sen. Ep. 68, 3.—
C.
A way, manner, or course of life ( poet. and post-Aug.):
mutandum tibi propositum est et vitae genus,
Phaedr. prol. 3, 15:
vir proposito sanctissimus,
Vell. 2, 2, 2.

Lewis & Short latin dictionary > propono

Страницы

См. также в других словарях:

did not mention — did not speak of, did not refer to … English contemporary dictionary
mention — men|tion1 W1S1 [ˈmenʃən] v [T] 1.) to talk or write about something or someone, usually quickly and without saying very much or giving details ▪ Was my name mentioned at all? ▪ Some of the problems were mentioned in his report. mention sth to sb… … Dictionary of contemporary English
mention — [[t]me̱nʃ(ə)n[/t]] ♦♦ mentions, mentioning, mentioned 1) VERB If you mention something, you say something about it, usually briefly. [V n/ ing] She did not mention her mother s absence... [V n to n] I may not have mentioned it to her... [V that]… … English dictionary
mention — v. & n. v.tr. 1 refer to briefly. 2 specify by name. 3 reveal or disclose (do not mention this to anyone). 4 (in dispatches) award (a person) a minor honour for meritorious, usu. gallant, military service. n. 1 a reference, esp. by name, to a… … Useful english dictionary
not to mention someone — not to mention (someone/something) and also someone or something else. Gaining weight didn t help her health, not to mention the high blood pressure that ran in her family. They don t have any of the players from that championship team anymore,… … New idioms dictionary
not to mention something — not to mention (someone/something) and also someone or something else. Gaining weight didn t help her health, not to mention the high blood pressure that ran in her family. They don t have any of the players from that championship team anymore,… … New idioms dictionary
not to mention — (someone/something) and also someone or something else. Gaining weight didn t help her health, not to mention the high blood pressure that ran in her family. They don t have any of the players from that championship team anymore, not to mention… … New idioms dictionary
mention — vb Mention, name, instance, specify are comparable when they mean to make clear or specific by referring to something explicitly. Mention indicates a calling attention to, usually by name where possible, sometimes by a brief, cursory, or… … New Dictionary of Synonyms
not\ to\ mention — • not to mention • not to speak of • to say nothing of Without ever needing to speak of; in addition to; besides. Used to add something to what you have said or explained. Dave is handsome and smart not to mention being a good athlete. They have… … Словарь американских идиом
mention — [men′shən, men′chən] n. [ME mencion < OFr mention < L mentio < mens (gen. mentis), MIND] 1. a brief, often incidental, reference or statement 2. a citing for honor vt. 1. to refer to or speak about briefly or incidentally; specify, as by … English World dictionary
not\ to\ speak\ of — • not to mention • not to speak of • to say nothing of Without ever needing to speak of; in addition to; besides. Used to add something to what you have said or explained. Dave is handsome and smart not to mention being a good athlete. They have… … Словарь американских идиом

Словари и энциклопедии на Академике

Перевод: с латинского на все языки

not mention

См. также в других словарях:

Поделиться ссылкой на выделенное

Словари и энциклопедии на Академике

Перевод: с латинского на все языки

not mention

См. также в других словарях:

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка: